Aktüatör Nedir? Çalışma Prensibi Nasıldır?

Günlük hayatta geniş yer kaplayan ve işinizi kolaylaştıran otomatik kapıların ve zahmetsizce açılan araba kapı kilitlerinin nasıl bir sisteme sahip olduğunu merak etmiş olabilirsiniz. Söz konusu kapı sistemlerinin açılma ve kapanma hareketini sağlayan temel yapıya aktüatör denilmektedir. Endüstriyel alanda ve çeşitli otomasyon sistemlerinde aktüatörler sıklıkla kullanılır. Geniş bir kullanım alanına sahip olan aktüatörler özellikle birçok sistemi kolaylaştırmasıyla yaygınlığını artırmaya devam etmektedir.

Aktüatörler temel anlamda kontrol sistemlerinin önemli parçaları olarak değerlendirilir. Aktüatörlerin asıl görevi sistemin kendisine uyguladığı giriş bilgisini fiziksel çıkış hareketine dönüştürerek işlem yapılmasını sağlamaktır. Bu sayede aktüatör ile farklı enerji kaynaklarını fiziksel-mekanik hareket çevirmek mümkün hale gelir. Aktüatörler basit bir ifade ile bir enerjiyi alır ve bir nesnenin hareket etmesini sağlar. Tüm aktüatör türlerinin temel çalışma prensibi enerjiyi alarak nesne hareketlerini belli şekilde yansıtma esasına dayanır.

Aktüatörler genel anlamda hareket tiplerine göre doğrusal (linear) ve döner (rotary) olarak iki gruba ayrılır. Ancak kullanılan enerji kaynakları noktasında elektrikli, hidrolik ve pnömatik şeklinde gruplandırılır. Doğrusal aktüatör seçeneğinde uygulanan enerji ile doğrusal bir hareket ortaya çıkar. Döner tipli olanlarda ise tam aksine dairesel bir hareket elde edilmiş olur.

Pnömatik ve hidrolik aktüatör sistemler oldukça köklü bir geçmişe sahiptir. Geçmişi II. Dünya Savaşı’na kadar uzanan bu sistemler bir otomobildeki frenlerin mümkün olan en az aşınma ve yıpranma ile maksimum kuvveti uyguladığından emin olmak için tercih edilen bir yöntem olmuştır.

Aktüatör Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Aktüatör kullanımı temel bir çalışma prensibi ile karşınıza çıksa da bazı detaylara dikkat etmeniz gerekir. Bu anlamda aktüatör seçimleri son derece önemlidir. Aşağıdaki detaylar ışığında aktüatör seçimi yapabilirsiniz.

Öncelikli aktüatör seçimi yaparken ihtiyacınız olan türü belirlemeniz gerekir.
Vana sisteminde açma-kapama işlemi için kullanacağınız momenti belirleyebilirsiniz.
Seçtiğiniz aktüatöre göre çalışma gereksinimleri (basınç, elektrik beslemesi vb.) sistemlere karar verebilirsiniz.
Çalışma prensiplerini önceden belirlediğiniz (aç/kapa ya da oransal) bir aktüatör seçimi yapmanız gerekir.
Oransal kontrol için aktüatörün kullanılacağı pozisyonerin tipini belirlemenizde fayda var.

Aktüatör ve ihtiyaçlarınız için aradığınız çözümlere üzerinden ulaşabilirsiniz.