İlaç reklamı hastayı öldürür

Türk Tabipler Birliği (TTB) Büyük Kongre Delegesi (2010-2012) Uzm. Dr. Cem Şahan, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı'nın 11. Maddesi ile reçetesiz ilaçların (OTC) radyo ve televizyonlarda tanıtımı serbest bırakıldığını söyledi. Şahan, Reklam pastasını büyütmenin ve pastadan daha büyük pay almanın hesabını yapan ve ilaçlarının tüketimini reklamla artırmak peşinde olan piyasacı zihniyet, bir hedefine daha ulaşmış olduğunu vurguladı.

MARKETLERDE İLAÇ SATIŞI

Uzm. Dr. Şahan, yaptığı yazılı açıklamada, şunları kaydetti: "İlaçta reklamın bir ötesi tezgah üstü ilaç dediğimiz reçetesiz ilaç satımıdır. İlaçta reklam akılcı ilaç kullanımının önündeki en ciddi etik dışı engellerden birisidir. Sağlık Bakanlığı, ülkenin ilaca ayrılan kaynaklarını 'kötüye kullanma' açısından başlı başına bir sorun olan bu konuyu denetlemeye, düzenlemeye, sınırlamaya çalışmalıdır. Getirilen bu düzenleme, yalnızca reklamın serbest bırakılmasını değil, dolaylı desteklerin de aktive edilmesini de sağlayacaktır. Son zamanlarda ilaçta yapılan kısıtlamalara karşı tezgah üstü ilaç (OTC) ve ilacın reklamının yapılması sağlıkta dönüşüm programı ile sık sık gündeme getirilmektedir. Geri ödeme kapsamı dışına çıkarılan ilaçların reçete edilmelerine yönelik herhangi bir sınırlama getirilmemiştir, yani bu ilaçlar halen piyasada bulunmaktadır. Bu durum OTC (Over The Counter)- “tezgah üstünde satılan reçetesiz ilaç” konusunun yeniden gündeme gelmiştir. OTC ilaç eczacılardan bağımsız eczacı olmayanlar tarafından marketlerde ilaç satılması demektir. Bu yeni Düzenleme ile bunun yolu açılmıştır. OTC ile beklenen, kamunun ilaç tüketimini azaltırmış gibi görünürken reklam desteği ile ilaç pastasının büyütülmesidir. Beklenen tasarruf bu tür zorlama ve bilimsel dayanağı eksik kısıntılarla sağlanamaz. Aksine sosyal güvenlik kurumlarınınki azalsa da, genel olarak ülkenin ilaç harcamaları artar. Ayrıca İlaçların kullanımı sonucu ilaçlara ait bazı olumsuz etkilerin artması ile tedavi maliyetlerine bu olumsuzlukların giderilmesi için yapılacak çok daha pahalı harcamalar eklenir. OTC ile ilaç gibi sağlığa ait bir ürünün eczane dışında kontrolsüzce market benzeri yerlerde kontrolsüzce satılmasının önünü açmak, sağlık hizmetlerini metalaştırmak anlamına gelmektedir."

BU KONUDA BİR ÇALIŞMA YOK!

Ülkemizde OTC kapsamına alınacak ilaçlar konusunda ciddi bir çalışma bulunmadığına dikkat çeken Şahan, "Büyük olasılıkla vitaminler, non-steroidal antiinflamatuvar ilaçlar, analjezikler reçetesiz satılacak ilaçlar olacaklardır. Bu ilaçlar halıhazırda bile sıkça tüketilen ilaçlardır. Bu yönüyle 'masum' ya da 'basit' birer ilaçmış gibi görülebilirler. Ancak her ilacın aslında hastanın lehine kullanılan 'dozu ayarlanmış' bir zehir olduğu unutulmamalıdır. Hastalık bilgisi tek başına tedavide yeterli değildir. Her hastalığın farklı dönemleri, seyirleri olabileceği gibi her hastanın farklı öznel durumları da olabilir. Bu nedenle hekimlik uygulamalarında genel yaklaşımların da ötesine geçilerek, öznel gereksinimlerine, durumlarına, olası bireysel varyasyonlarına göre her 'hasta' ayrıca değerlendirilmektedir. Farmakolojide en az şey bilinen konulardan birisi de ilaçlar arasındaki etkileşmelerdir. Hastanın hastalıkları, kullanmakta olduğu başkaca ilaçları olduğunda OTC ilaçlar, olası etkileşmeleri yönüyle yaşamsal tehlike bile oluşturabilirler. Son zamanlarda, bildirilen ölümlere bağlı olarak piyasadan çekilen ilaçların çekilme gerekçeleri arasında sık kullanılan bazı ilaçlarla görülen 'etkileşmeleri' yer almaktadır. OTC olası ilaç etkileşmeleri için ciddi bir potansiyel zemindir" diye konuştu.

TASARRUF KONUSU İNANDIRICI DEĞİL

Şahan, son olarak, "OTC uygulamasından Sağlık Bakanlığı'nın, SGK üzerinden Maliye Bakanlığı'nın beklentileri açıkça ortaya konulmuş değildir. OTC kapsamına alınacak ilaçların bedellerinin geri ödeme sistemleri tarafından ödenmemesi başka ülkelerde sık rastlanılan bir uygulamadır. Bu yönden bakılınca Maliye Bakanlığı'nın ilaca ilişkin ödemelerinde bir tasarruf sağlayabileceği düşünülebilir. Bu ilk bakışta doğru görünen bir yaklaşımdır ancak gerçek çözüm burada değildir" açıklamasında bulundu.

Ercan ÜSLÜ