MAL REJİMİNİN TASFİYESİ NASIL YAPILIR ?

1-Mal Rejiminin Sona Ermesi

Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer. Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer (TMK m.225).

Mal rejimi sona erince , rejimin tasfiye aşamasına geçilir.

2-Değerin Belirlenmesi

TMK md.235/I gereği, mevcut olan edinilmiş mallar tasfiye anında yani mal rejiminin sona erdiği an hesaba alınarak değerlendirilir.

Edinilmiş mallara hesapta eklenecek olanların değeri (TMK md. 229’da sayılanlar), malın devredildiği tarih esas alınarak hesaplanır.

TMK md.229;

Eşlerden birinin mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde diğer eşin rızası olmadan, olağan hediyeler dışında yaptığı karşılıksız kazandırmalar,
Bir eşin mal rejiminin devamı süresince diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler.

3-Artık Değerin Hesaplanması

Artık değer, eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere her eşin edinilmiş malların toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır. (TMK md. 231/I)

Edinilmiş mallara katılma rejiminde temel konulardan birisi de artık değerdir; çünkü her eşin veya mirasçılarının tasfiye sonunda alacak hakkı olarak sahip olacakları katılma payı, artık değerin yarısı veya eşlerin mal rejimi sözleşmesiyle kararlaştırdıkları oran olacaktır. Bundan dolay her şeyden önce artık değerin hesaplanarak ortaya çıkarılması şarttır.

Artık değerin hesaplanmasında, her eşin edinilmiş mallarının toplam değerine birtakım değerlerin eklenmesi ve bazı hallerde de kişisel mallar ile edinilmiş mallar arasında denkleştirme yapılması gerekir.

Sonuç olarak artık değerin hesaplanabilmesi için, aktif kalemler ile pasif kalemlerin belirlenmesi, ortaya çıkan aktif değerlerden pasif değerlerin çıkarılması gerekmektedir.

ARTIK DEĞER = Aktif Değerler – Pasif Değerler

AKTİF DEĞERLER

Tasfiye sırasında mevcut edinilmiş mallar

Eşlerin mal rejiminin sona erdiği anda sahip oldukları edinilmiş mallardır. (TMK md. 235/I)

Eklenecek değerler

(TMK md. 229)’da iki bent halinde sıralanan değerlerdir.

Kişisel mallara giden edinilmiş malların karşılıkları

Edinilmiş mallara katılma rejiminde, çeşitli sebeplerle eşlerden birinin kişisel malları ile edinilmiş malları arasında değer kaymaları olabilir. Örneğin, eşlerden biri kişisel malıyla ilgili bir borcu kendi edinilmiş malından ödemiş olabilir veya tam tersi durum söz konusu olabilir.

Bu tarz değer kaymaları eşlerin menfaatlerini zedeleyebilir. Bunu önlemek için menfaati

Zedelenmiş olan eşe tasfiye anında kişisel mallar ile edinilmiş mallar arasında denkleştirme isteminde bulunma imkanı getirilmiştir.

PASİF DEĞERLER

Değer artış payı

TMK md. 227;

Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur ve bu alacak o malın tasfiye sırasındaki değerine göre hesaplanır; bir değer kaybı söz konusu olduğunda katkının başlangıçtaki değeri esas alınır.

Böyle bir malın daha önce elden çıkarılmış olması halinde hakim, diğer eşe ödenecek alacağı hakkaniyete uygun olarak belirler.

Eşler yazılı bir anlaşmayla değer artışından pay almaktan vazgeçebilecekleri gibi, pay oranını da değiştirebilirler.

Edinilmiş mala giden kişisel malların karşılıkları

Aktif değerlerdeki denkleştirmede kişisel mala giden edinilmiş malların karşılıkları söz konusu iken, burada durum tam tersinedir.

Eşlerden biri edinilmiş malına ilişkin bir borcu kendi kişisel malından ödemişse, bu borcun tasfiyede hesaba katılmaması, ödemede bulunan eş yönünden haksız bir durum yaratacaktır. Bu haksızlığı önlemek amacıyla bu eş denkleştirme isteyebilecek, yani yapmış olduğu bu ödemeyi pasif değer olarak hesaba katacaktır.

Borçlar

Eşlerin edinilmiş mallarına ilişkin mevcut borçlar da pasif değer kalemleri arasında yer alır. (TMK md. 231)

ARTIK DEĞERİN HESAPLANMASI :

Artık Değer = ( Edinilmiş mallar + Eklenecek değerler + Kişisel mallara giden edinilmiş malların karşılıkları ) - ( Değer artış payı + Edinilmiş mallara giden kişisel malların karşılıkları + Borçlar )

ARTIK DEĞERİN PAYLAŞILMASI

Edinilmiş mallara katılma rejiminde, rejimin tasfiyesi sonucunda eşlerin veya mirasçılarının artık değere katılması, yani hesaplanan artık değer üzerinden belli oranda bir alacak hakkına sahip olması söz konusudur. Bu alacağa katılma alacağı denir. Artık değerin paylaşılması, bir bakıma diğer eşin katılma alacağının hesaplanması demektir.

Her eş veya mirasçıları, diğer eşe ait artık değerin yarısı üzerinde hak sahibi olurlar. Alacaklar takas edilir. (TMK md. 236/I). Eşler, artık değere katılmada sözleşme ile başka bir esas da kabul edebilir. Bu tür anlaşmalar, eşlerin ortak olmayan çocuklarının ve onların altsoylarının saklı paylarını zedeleyemez. (TMK md. 237)

4-KATILMA ALACAĞININ HESAPLANMASI

Katılma Alacağı = Artık Değer / Katılma Oranı ( 2 ya da sözleşmeyle belirlenen oran )

KATILMA ALACAĞININ ÖDENMESİ

Katılma alacağının alacaklısı, kural olarak eşlerdir. Ancak, evlilik ve buna bağlı olarak mal rejimi eşlerden birinin ölümü ile sona ermiş ise ölen eşin tasfiye sonucunda ortaya çıkacak olan katılma alacağı, mirasçılarına geçer.

Katılma alacağının borçlusu ise mal rejiminin boşanma veya evliliğin iptal yoluyla sona ermesi yahut rejimin mal ayrılığına dönüştürülmesi halinde, eşlerdir. Oysa, evlilik ve buna bağlı olarak mal rejimi eşlerden birinin ölümü sebebiyle sona ermiş ise katılma alacağının borçlusu, ölen eşin mirasçılarıdır.

MAL REJİMİ TASFİYESİNDE AVUKATIN ROLÜ:

Yukarıda anlaşıldığı üzer mal rejimi tasfiyesi oldukça karmaşık bir süreçtir. Bu süreçte yapılacak olan hesaplamalarda hata yapmamak adına hukuki desteğe ihtiyaç olacaktır. Bu nedenle olarak çalışan ofisimizde olarak vatandaşlarımıza hizmet vermekteyiz.