SAMSUN İNANÇ TURİZMİNİN MERKEZİ HALİNE GELECEK

Samsun'da geçmiş dönemlerden kalan pek çok camii, türbe, yeraltı kaynaklarının ortaya çıkartılarak Samsun'un inanç turizminin gelişmesi için çalışıyoruz" dedi

Samsun'un ahşap camilerinin dağılımı, yer adları ilişkisi ve tipoloji süslemeleri üzerine değerlendirme yapan Sanat Tarihçisi ve Müze Uzmanı Emine Yılmaz, "Samsun tarihi itibari ile pek çok medeniyeti içerisinde barındırmış ve birçok tarihi olaya tanıklık etmiştir. O günden bu güne ise az sayıda ahşap malzemeli eser ulaşabilmiştir" ifadelerini kullandı. Bu eserlerden Otuz iki (32) tanesinin tescil edildiğine dikkat çeken Yılmaz, bu eserlerin inanç turizminde önemli bir yere sahip olduğunu söyledi.

AHŞAP SÜSLEMELER CANLILIĞINI KORUYOR

Müze Uzmanı Emine Yılmaz, "Samsun'un Türkler tarafından alınması ile başlayan iskan faaliyetlerinde çoğu kez külliyelerin birer parçası olan camiler önemli bir yer tutuyor. Devirlerinin kültürel mimari zevklerinin iklimsel özelliklerle yoğrulduğu camilerde binlerce yıl öncesi Türk mimari ve süsleme unsurlarını bulmak mümkün olmaktadır. Samsun'un Türkler tarafından alınmasıyla başlayan mimari-iskan faaliyetlerinde önemli bir yer tutan dini mimari gerek tek başlarına gerekse külliyeler halinde devirlerinin kültür-medeniyet seviyelerinin göstergeleri olarak baş tacı olmuşlardır. Bölgesel etkiler ve iklimsel koşullarla yoğrularak temelindeki Orta Asya Etnografyası'nı ana unsur olarak taşımayı başaran dini mimari örneklerinden olan Samsun Ahşap Camileri Arkeoloji, Sanat Tarihi, Paleografya, Etnoloji, Etnoğrafya ve hatta Dentrokronoloji (Ağaç Bilimi) bilim dallarının giderek daha fazla ilgisini çekmeye başlamıştır. Hal böyleyken Samsun Ahşap Mimari önemli bir kolunu teşkil eden Ahşap Camii örnekleri tek tek tespit edilip bilim dünyasına sunulmaya, inanç turizmine kazandırılmaya çalışılmaktadır" dedi.

AHŞAP CAMİİ ARŞİVİ OLUŞTURULDU

Emine Yılmaz, "Samsun ili, dini mimarinin ahşapla uygulandığı çok sayıdaki yapı grubu ile sanat tarihi bilimine oldukça zengin örnekler sunmaktadır. Bu ürünlerin yoğun olmasına rağmen çok tanınmamaları bilim adamlarına yeni bilimsel çalışma alanları sağlamaktadır. İlimizde inşa edilen camilerin önemli bir bölümünü 'Ahşap Camiiler' oluşturmaktadır. 1996 yılından itibaren tespit ve tesciline çalıştığım Samsun Ahşap Camileri sayısal olarak 50'yi aşmış olup, önemli bir kısmı (32 Adet) tescillenerek koruma altına alınmıştır. Konuya 2002 yılı Müzeler Haftası'nda açılan Ahşap Camii Fotoğraf Sergisi ile dikkat çekilmiş ve bu sergide 30 adet Ahşap Caminin fotoğraflar eşliğinde tanıtımı sağlanarak sanat tarihi ve kendi içerisindeki gelişim süreci bilimsel verilerle sunulmuş, konu muhtelif zamanlarda dergi, gazete yazıları ile desteklenerek en kapsamlı Samsun Ahşap Camii arşivi oluşturulmuştur" diye konuştu.

ANADOLU SELÇUKLULARA UZANAN MİMARİ

Samsun'da inşa edilen ahşap camilerin serüveninin Anadolu Selçuklu Dönemi'ne kadar uzandığını hatırlatan Yılmaz, "Yığma tekniği ile inşa edilen ahşap camilerde zemin genellikle iri taşlarla yükseltilerek nemden korunmak amacıyla toprakla bağlantısının kesilmesi sağlanmış, birbirine giydirilen ahşap perdeler köşelerde çatmabaşı tekniğinde birleştirilmek sureti ile beden duvarları oluşturulmuştur. Çatı erken örneklerde orijinalde düz dam iken sonradan kırma çatı şeklinde düzenlenmiş ve diğer camilerde de aynı uygulama devam etmiştir. Plan şeması yapım süreci içerisinde şekillenmiş, diğer camilerde olduğu gibi mimari üslup ve gelişim varlığını devam ettirmektedir. Erken dönem Samsun ahşap camii örneklerin de Anadolu Selçuklu Dini Mimari geleneği devam etmekte olup, harimin sütunlarla sahınlara bölündüğü Ulu Camii, Kufe ve Bazilikal plan tipleri görülmektedir. Duvarlarda kitlesellik hakimdir ve sağır duvarlara inat iç mekan da süsleme zenginliği kendini hissettirmektedir. Bu dönem Samsun ahşap camilerinde genel mimari hatların yanı sıra iç mekan düzenlemesi, minber, mahfel ve son cemaat yeri gibi unsurlarda da hızlı bir değişim ve gelişim süreci gözlenmektedir. 17. yüzyıldan itibaren Samsun ahşap camileri tamamen Sivil Mimarlık Örneği görünümündedir. Dışarıdan iki katlı konut izlenimi veren yapılar iç mekan düzenlemesinde de Anadolu Dışı Sanat Akımları'nın etkisiyle rengarenk nakış ve tasvirlerle bezeli olup, köşkleri aratmadıklarını görmek mümkündür" şeklinde konuştu.

Ramazan AKSOY