Şekerden mümkün olduğu kadar uzak durmamız gerektiğini biliyoruz ama ne kadarının fazla şeker kabul edildiğini bilmiyor olabiliriz. Haydi öğrenelim!
‘
Ay ne kadar tatlı, bunu nasıl yiyeceksin’ gibi gibi örneklerini istediğiniz kadar çoğaltabileceğiniz, kimisinin müdavimi olduğu, kimisinin nefret ettiği ‘diyetkolik.com/sekeri-biraktiginda-hayatinda-neler-degisecek" >şeker’ bugünkü yazımızın başkahramanı.
Kısa vadede fazlaca şeker yemek sivilce, kilo alımı ve yorgunluğa neden olabilir. Uzun vadede çok şeker tüketimi, tip 2 diyabet ve kalp hastalığı gibi kronik hastalık riskini artırır. Cümlelerde kullandığımız ‘çok şeker’ ‘fazla şeker’ kelimeleri nicelik olarak tam bir ölçü belirtmez, kişiden kişiye göre değişir, bana göre 3 tane kesme şeker çokluktur, başkasına göre 10 adet kesme şeker, bir başkasına göre 2 yemek kaşığı toz şeker… O halde ‘Çok şeker tüketmek sağlığa zararlıdır’ daki çokluk da böyle söylendiğinde hepimize göre değişecektir.
Öyleyse gelin birlikte bakalım, şekerdeki çok kelimesinin aslında ne kadar olduğuna!
Bu yazıda, bir kişinin ne kadar ilave şeker tüketmesi gerektiğine, çok fazla şeker yemenin belirtilerine, etkilerine ve kişinin şeker alımını nasıl azaltabileceğine bakıyoruz.
Kılavuzlar, insanların ilave şekerleri günlük kalori alımlarının %10'undan daha azıyla sınırlandırmasını tavsiye etmektedir. Örneğin günlük 2.000 kalori alan bir kişinin alacağı ilave şeker 200 kaloriyi geçmemelidir.
Bununla birlikte, 2015 yılında Dünya Sağlık Örgütü (WHO) insanların günlük kalorilerinin %5'inden fazlasının ilave şekerden gelmemesi gerektiğini söyleyerek bu miktarı yarıya indirmiştir yani bu; günde 2.000 kalori alan bir kişinin en fazla 100 kalorilik ya da diğer bir ifadeyle 10 adet ilave küp şeker tüketebileceği anlamına gelmektedir.
Şeker ağızda yaşayan bakterileri besler. Bakteriler şekeri sindirirken atık ürün olarak asit oluştururlar. Bu asit diş minesini aşındırarak dişlerde deliklere veya boşluklara yol açabilir.
Yapılan çalışmalarda, özellikle yemek zamanları arasında atıştırmalık olarak şekerli içecek ve yiyecekleri tüketen kişilerde diş çürümesi gelişme olasılığı daha yüksektir.
Çin'deki üniversite öğrencileri üzerinde 2018 yılında yapılan bir araştırma, haftada yedi kez veya daha fazla şekerli içecek içenlerin orta veya şiddetli akne geliştirme olasılığının daha yüksek olduğunu gösterdi. Şeker tüketimi azaltıldığında, akne gelişimine katkıda bulunabilecek insülin benzeri büyüme faktörleri, androjenler ve sebum üretiminin de azaldığı görülmektedir.
Şeker vücuttaki kişinin kilosunu kontrol eden hormonları etkileyebilir. Leptin hormonu beyne bir kişinin yeterince yediğini söyler fakat şeker oranı yüksek bir diyet leptin direncine neden olabilir. Bu, yüksek şekerli bir diyetle beslenen bir kişinin zamanla beyninde yeterince yediğini bilmesini engellediği anlamına gelir.
2014'te yapılan büyük bir prospektif çalışma, günlük kalorilerinin %17-21'ini ilave şekerden alan kişilerin, %8 ilave şeker tüketenlere göre kardiyovasküler hastalıktan ölüm riskinin %38 daha yüksek olduğunu bulmuştur. Enerjilerinin %21'ini veya daha fazlasını ilave şekerlerden tüketenlerin KVH riskinin iki katına çıktığı gözlenmiştir.
Aşırı şeker tüketimi inflamasyona, oksidatif strese ve obeziteye neden olabilir. Bu faktörler, bir kişinin kanser geliştirme riskini etkiler. Yıllık beslenmelerin incelendiği bir çalışmada, şekerli içecek tüketiminin kanser riskini %23-200 oranında artırdığı bulunmuştur. Başka bir çalışma, şekerli içecekleri tüketen ve karın çevresinde ağırlık taşıyan kişilerde bazı kanser risklerinin %59 arttığını göstermektedir.