(Dünden devam)
C. 4. "Şiirde Varılmaz Derece"nin Sâhibi...
"Mevlâna Hudâvendgâr bize nazar kılalı
Anun göklü nazarı gönlümüz aynasıdur" (40)
Diyen Yûnus Emre (1240/41 - 1320/21)'in Risâlet-ün Nushiyye ve Dîvân olmak üzere iki eseri vardır.
Prof. Dr. Faruk Kadri Timurtaş, O'nun hakkında şu fikirleri ileri sürer: "Yûnus Emre XIII. yüzyılda Anadolu'da yeni bir edebiyat dilinin (Batı Türkçesi yazı dilinin) doğuşunda en mühim rolü oynayanlardan biridir. Eski Anadolu Türkçesi denilen bu devrenin en büyük temsilcilerinden olan şairimiz, dilimizi son derece güzel kullanıp işleyen, geliştiren büyük bir sanatkârdır.Dili eşsiz bir kudret ve hünerle kullanan Yunus'un şiirlerinde Türkçe en güzel şeklini almıştır. Dilimizin millî sesini, millî çehresini ve dehâsını o devirde en iyi aksettiren sanatk3ar Yûnus Emre'dir. Onun ili en güzel, en hâlis Türkçedir. Yunus halkın dilini en canlı, en ışıklı ve en sıcak şekilde kullanmıştır.Türkçenin bir edebiyat ve kültür dili olmasında Yunus'un hizmeti son derece büyüktür. Bu dil, İslâmî türk medeniyetinin o devirde taşıdığı bütün zenginliği içine alan ve aksettiren millî bir dildir. Türk halkının bütün duygu, heyecan ve düşüncelerini, bütün iç zenginliğini en iyi şekilde verebildiği için de son derece samimi ve bizdendir. Yunus sâde bir dil kullandıından halk, O'nu yüzyıllar boyunca severek okumuştur. Bugün de severek okunmaktadır. Türk milleti, Yunus'ta kendi öz dilini ve kendi iç dünyasını bulmaktadır." (41)
Söz ustası, dil estetiğimizin şâhikası Yûnus'tan beyitler:
C. 4.1. Söz
* "İy sözlerün aslın bilen gel di bu söz kandan gelür
Söz aslını anlamayan sanur bu söz benden gelür
Söz var kılur kayguyı şâd söz var kılur bilişi yad
Eger horlık eger izzet her kişiye sözden gelür
Söz karadan akdan değül yazup okımakdan değül
Bu yürüyen halkdan değül Halık âvâzından gelür" (42)
* "Keleci bilen kişinin yüzini ağ ide bir söz
Sözi bişirüp diyenün işini sağ ide bir söz
Söz ola kese savaşı söz ola bitüre başa
Söz ola ağulu aşı bal ile yağ ide bir söz
Kişi bile söz demini dimeye sözün kemini
Bu cihan cehennemini sekiz uçmağ ide bir söz" (43)
* "Yûnus sözi şiirden ammâ aslı(dur) kitabdan
Hadis ile dinene key sâdık olmak gerek" (44)
* "Aklın irdüği değül bu göz gördüği değül
Dil söz virdüği değül bî - lisân bî - ser gerek
İşit işit key işit dost katına sensüz git
Dosta gidene öndin kendüsüz sefer gerek
Boncuk değül sır sözi gel gidelüm ko sözü
Dostı görmez baş gözi ayruksı basar gerek
Yûnus imdi yavı var bulımasun il ü şar
Kim Hak disün kim bâtıl derviş burd ü bar gerek" (45)
C.4. 2. Aşk
*"İşidün iy yârenler ışk bir güneşe benzer
Işkı olmayan gönül misâli taşa benzer
Taş gönülde ne biter dilinde ağu düter
Nice yumşak söylese sözi savaşa benzer
Işkı var gönül yanar yumşanur muma döner
Taş gönüller kararmış sarp katı kışa benzer
Ol sultan kapusında hazreti tapusında
Âşıklarun yılduzı herdem çavuşa benzer
Geç Yûnus endîşeden gerekse bu bîşeden
Ere ışk gerek öndin andan dervişe benzer" (46)
(Devamı yarın)