ENDİŞELİ ÇOCUKLARA NE YAPILIR?

Araba kullanırken dikiz aynasına bakıyorsunuz ve çocuğunuzun arka koltukta düşünceli ya da acılı bir yüz
ifadesinde olduğunu görüyorsunuz.
"Sorun nedir?’’
"Doğum günü partisine gitmek istemiyorum."
"Ama bütün hafta heyecanlıydın. Pasta, oyunlar, yaşıtın bir sürü çocuk… Bunların hepsini seviyorsun," diye
akıl yürütmeye çalışıyorsunuz.
"Ama gidemem. Orada tanımadığım bir sürü insan olacak. Benimle kimse oynamayacak. Karnım ağrıyor."
Bu bilgiler size de tanıdık geliyor mu? Endişeli bir çocuğun ebeveyniyseniz, kendinizi düzenli olarak ne
denerseniz deneyin, ne kadar çaba sarf ederseniz edin, hangi şefkatli yaklaşımda bulunursanız bulunun ya
da hangi sevgiyi gösterirseniz gösterin, hiçbir şeyin küçük çocuğunuzu etkileyen endişeyi bastırmaya
yardımcı olmadığını aksine bu telafi edici davranışların çocuğunuzun endişesini beslediğini görecekseniz.
Burada önemli olan nokta çocuğunuzun endişesini ortadan kaldırmaya yönelik ebeveyn açıklamaları
yapmaktan ziyade aralarından seçim yapabilecekleri başa çıkma becerileriyle dolu bir araç setine sahip
olmanın hem ebeveynler hem de çocuklar için son derece yararlı olduğunun farkına varmaktır. Bildiğiniz
gibi, her çocuk farklıdır ve aşağıda açıklanan yöntemlerden bazıları size ve çocuğunuza uyacak bazıları ise
uymacaktır. Çocuğunuza uygulamak için herhangi birini seçtiğinizde, sizlere uygun olup olmadığına karar
vermeden önce lütfen birkaç kere denediğinizden emin olun.
Endişeli Bir Çocuğa Destek Olmak için 8 Adım
Bir Kağıda Yazın ve Büzüştürüp Atın
Alanyazında gerçekleştirilmiş olan bir çalışmada, insanlardan bedenleri hakkında neyi sevdiklerini veya neyi
sevmediklerini yazmaları istendi. Bir grup insan yazmış oldukları kağıdı tuttu ve hata olup olmadığını kontrol
etti. Diğer grup ise düşüncelerinin yazılı olduğu kağıdı attı. Böylelikle kağıdı atmanın fiziksel eylemi
düşünceler üzerinde de dolaylı yoldan etkili olmuş oldu. Benzer bir uygulamayı çocuğunuzu endişelendiren
düşünceler üzerinde gerçekleştirdiğinizde çocuğunuzun olumsuz düşüncelerle ilgili bakış açısını
değiştirmeye yönelik bir adım atmasına olanak sağlamış olacaksınız.
Endişeler Hakkında Günlük Tutun
Harvard'daki araştırmacılar, arka arkaya dört gün boyunca 15 dakika süre ile kendilerine stres veren bir olay
hakkında yazmanın, bir kişinin o olay hakkında hissettiği endişeyi azaltabileceği yönde etkili sonuçlar elde
ettiğine yönelik sonuçlara ulaştı. Kişi başlangıçta stres etkeni hakkında daha fazla endişe duyabilse de,
sonunda endişeli olaylar hakkında yazmanın etkileri, endişe belirtilerini hafifletme konusunda oldukça etkili
bir yöntem. Bu nedenle kaygılı bir çocuğa sahipseniz çocuğunuzla birlikte onu endişelendiren konular
hakkında günlük tutmayı bir alışkanlık haline getirebilirsiniz.
"Endişe Zamanı" Yaratın
Orijinal adıyla Gone with the Wind (Rüzgar Gibi Geçti )filminde Scarlett O’Hara’nın canlandırmış olduğu
karakter sık sık "Bunu şimdi düşünemiyorum. Bunu yarın düşüneceğim.’’ repliği ile karşımıza çıkıyordu.
Benzer bir kavram kaygılı yapıya sahip çocuklar için de geçerlidir. Her gün 10-15 dakika için belirlenmiş bir
“endişe zamanı” ayırarak aynı saati ve aynı yeri seçin ve çocuğunuzun endişelerini sorgulamadan,
süzmeden nasıl ve neden oluşturduğunu düşünmeden yazmasına imkan sağlayın. Süre dolduğunda ise
endişelerini bir kutuya atmasını, onlarla vedalaşmasını ve yeni bir aktiviteye geçmesini sağlayın. Çocuğunuz
endişeli hissetmeye başladığında, ona henüz “endişe zamanı” olmadığını hatırlatın, ancak daha sonra
endişesini gözden geçirmesi için zaman olacağına dair güvence vermeyi de ihmal etmeyin.
Kendine Bir Mektup Yaz
Dr. Austin, Texas Üniversitesi'nde profesör ve öz-şefkat alanında öncü olan Kristen Neff, kişilerden stres ya
da endişe yaşamıyormuş gibi bir mektup yazmalarının istendiği bir alıştırma başlattı. Bu alıştırma ile birlikte
kişiler kendilerini ve durumlarını objektif bir şekilde inceleme ve kendilerine endişeleri konusunda ne denli
şefkatten yoksun bir dille yaklaştıklarını farkettiler. Çocuğunuz kendini endişeli hissettiğinde, “Sevgili Ben” ile
başlayan bir mektup yazmasını sağlayın ve ardından en iyi arkadaşının sesiyle (gerçek veya hayali)
yazmaya devam etmelerini isteyin. Bu mektubu birlikte okuyun ve nasıl hissettiği konusunda konuşmayı
deneyin.
Endişe ile Konuş
Endişenin kişileşmesi, somut bir hale getirilmesi belirsizliğin ortadan kalkmasına olanak sağlar. Kaygıya bir
yüz ve isim vererek, mantıksal beyin işi devralır ve stres etkenine sınırlamalar getirmeye başlar. Küçük
çocuklar için bir endişe nesnesi (bebek, araba, herhangi bir oyuncak ya da materyal) veya onlar için endişeyi
temsil eden bir karakter yaratabilirsiniz. Böylelikle endişeli bir düşünce ortaya çıktığında, çocuğunuzdan
somutlaştırılmış olan nesneye neden endişelenmemesi gerektiği ile ilgili konuşmasını isteyin.
Sarılmak
Evet, yanlış okumadınız. Fiziksel dokunuş, iyi hissetmemizi sağlayan bir hormon olan oksitosin salgılar ve
kan dolaşımındaki stres hormonunun azalmasını sağlar. Çocuğunuz bir daha endişeli hissettiğinde, onu
durdurun ve kendine sıcak bir şekilde sarılın.
Endişenin Kaynağını Anlamasına Yardımcı Olun
Kaygı insan vücudunda biyolojik amaçlar doğrultusunda kendine yer edinmiştir. Bir zamanlar, yiyecek arayan
ve hayatta kalma mücadelesi veren avcı ve toplayıcı akrabalarımızı güvenli bir şekilde tetikte kalmasını
sağlayan şey kaygıydı. Bugün bile kaygılanmak güvenliğimizi tehlikeye atacak hatalar yapmaktan bizi
alıkoyuyor. Çocuğunuzun kaygının ortak duygular olduğunu, yalnızca bu duyguları kendinin hissetmediğini
ve beyni alarm verdiğinde başının belaya girdiğini ve olumsuz düşüncelerin onu sakinleşmesine izin
vermediğini anlamasına yardımcı olun.
Endişenin Fiziksel Belirtileri Hakkında Bilgi Edinin
Kaygıyı genellikle zihinsel bir durum olarak düşünürüz. Düşünmediğimiz şey, endişenin nasıl fiziksel
semptomlar yarattığıdır. Vücudun ana stres hormonlarından ikisi olan kortizol ve adrenalin, kaygı
yaşadığımızda hızlı bir şekilde üretilir. Bunlar, vücudumuzu tehlikeli bir şeyle savaşmaya ya da kaçmaya
hazırlayan “savaş ya da kaç” mekanizmasıdır. Kalp atışlarımız artar, nefesimiz hızlanır ve sığlaşır; terleriz ve
hatta mide bulantısı ve ishal bile yaşayabiliriz. Bununla birlikte, çocuğunuz yaşadığı endişenin fiziksel
belirtilerine aşina olduğunda, yaşadığı durumu anksiyete olarak tanıyabilir ve bu durum karşısında daha
büyük bir çıkmaza girmek yerine endişelenmek yerine bu makaledeki stratejilerden herhangi birini
kullanabilir.