Ayurvedik Beslenme terimini daha önce duydunuz mu? Nerde, nasıl ortaya çıkmış, faydaları, zararları ve daha pek çok bilinmeyenini siz değerli Diyetkolik okuyucuları için araştırdık.
Ayurvedik beslenme asıl ismini Sanskritçe bir kelime olan AyurVeda’dan alır. Ayur’ doğumdan ölüme yaşamı etkileyen unsurlar’ ve Veda ‘uzun yaşama bilimi’ kelimelerinin birleşiminden oluşan, yaşam bilimi anlamını taşıyan AyurVeda dünyanın en eski sağlık sistemi olarak kabul edilmektedir.
MÖ 5000’li yıllardan beri uygulanan AyurVeda, yaşama, sağlığa ve hastalıkların yönetilmesine bütünsel açıdan yaklaşan, tıbbi bitkileri, mineralleri kullanarak hastalıkların önlenmesine ve sağlıklı yaşamın tanımlanmasına vurgu yapan bir sistemdir. Bu felsefi yaklaşım sözel olarak ortaya çıkmış olsa da, M.Ö. 500’lü yıllarda Chakara, Sushruta ve Vagbhata tarafından yazılı hale dönüştürülmüştür. Ayurvedik Beslenme sistemine göre insan vücudu uzayda yer alan 5 elementi bünyesinde bulunduran bir yapıdan oluşmaktadır.
Bu elementler eter, hava, ateş, su, topraktır. Bu 5 elementin birleşimi sonucunda vata, pitta ve kapha olarak adlandırılan doşalar meydana gelmektedir. Eter ve hava Vata dengesini, ateş ve su Pitta dengesini, toprak ve su da Kapha dengesini oluşturan birleşimlerdir. Doşalar sağlığın ve hastalığın nedenleridir. Doşaların fazlalaşması hastalığı ortaya çıkarırken denge durumunda olmaları sağlık durumunu oluşturur.
Ayur-Veda felsefesine uygun beslenme ve diyet yapmak için öncelikle diyetisyen ve beslenme uzmanlarından bilgi alınmalı, vücut doşalarının yanı sıra metabolik yapıya uygun besinler tüketilmelidir.
Ayur-Veda’ya göre beslenme; yaşamın temel yapı taşlarından biridir. İnsanların geneli günde en az üç kere yemek yediği için tükettiği gıdalar sağlıklarını doğrudan etkiler. Gıdalar sağlık ve şifa kaynağı olabilecekleri gibi, dengesizlik ve hastalıklara da yol açabilirler. Karbonhidrat, protein, ve yağlara odaklanmak yerine, Ayur-Veda; besinlerin tat ve niteliklerinin, doşaları (Vata, Pitta ve Kapha) nasıl etkilediğine odaklanır ve vücut tipine göre bir beslenme izler.
Ayurvedik Beslenme uygulamak için öncelikle vücut tipinizin hangi doşayı oluşturduğunu öğrenmelisiniz.
Bunun için bir doktor , diyetisyenden yardım almanızda fayda var. Doşa testleri ve vücut tipinizin analizi ile hangi doşayı oluşturduğunuzu öğrendikten sonra ayurvedik beslenmek için hazırsınız. Her insanın kendine has bir doşa oranı veya metabolik tipi vardır. Metabolik tipe dayanarak bazı yemekler denge ve sağlık için tüketilirken, bazılarından ise uzak durulması gerekir. Bireysel bir Ayurvedik Besin Programı hem dengesizlikleri düzenler, hem de insanların optimum sağlık, metabolizma ve kiloda kalmasına yardımcı olur.
Ayur-Veda beslenme sisteminde doşaları etkileyen 6 temel tat vardır. Bunlar; tatlı-ekşi-tuzlu-acı-keskin ve buruk tatlardır. Vata; tatlı-ekşi ve tuzlu yiyeceklerle, Pitta; tatlı, acı ve buruk tatlarla, Kapha ise; keskin, acı ve buruk tatlarla dengelenir. Ayur-Veda felsefesinde her vücudun kendine özgü bir doşa oranı vardır ve bu oran doşa testiyle belirlenir. Doşa oranı belirleme testi insanların doşa tipini belirlemek amacıyla yapılan bir testtir.
Doşa testinde yer alan sorular kişilerin doşa seviyesini belirlemek amacıyla kullanılan ifadelerden oluşmaktadır. Testte yer alan ifadeler okunduktan sonra ; 5 (bu madde bana çok uyuyor), 4 (bu madde bana uyuyor), 3 (bu madde bana bazen uyuyor), 2 (bu madde bana nadiren uyar), 1 (bu madde bana uymaz) ve 0 (bu maddenin benimle hiçbir alakası yoktur) seviyelerinden birisi seçilerek işaretlenir ve test sonunda bütün sayılar toplanarak doşa oranı hesaplanır. Testin sonunda en yüksek puanı alan doşa, kişinin doşası olarak kabul edilir. Doşa testinde bazı kişilerde 2 doşa türü de aynı puana sahip olabilmektedir. Bu durum kişinin çift doşa özelliğine sahip olduğu anlamına gelmektedir. Kısacası öğrenilen doşanıza göre vücudunuza iyi gelecek besinler belirlenir.