İslamiyet’i kabul eden ilk Türk devleti

Orta Asya’da İslamiyet’i kabul eden ilk Türk devleti Karahanlılar Devleti’dir. 840 yılında Karluk, Yağma ve Çiğil gibi Türk boylarının bir araya gelmesiyle Doğu Türkistan’da kurulan Karahanlılar Devleti, 932 yılında İslamiyet’i resmi din olarak kabul etmiştir.
Karahanlıların İslamiyet’i kabul etmesinin ardından yeni bir kültür ortaya çıkmıştır. Türk İslam kültürü olarak adlandırılan bu kültür, bu tarihten sonraki Türk devletlerinin en önemli özelliklerinden birisi olmuştur.
İslamiyet öncesi Türk edebiyatı ile İslamiyet sonrası Türk edebiyatı arasındaki geçiş dönemi ve ilk Türk İslam eserleri yine bu dönemde verilmiştir.
Türk dilinin gelişme imkânı bulduğu bu dönemde çok önemli Türk İslam eserleri yazılmıştır. Yusuf Hac Hacip tarafından kaleme alınan Kutadgu Bilig, Kaşgarlı Mahmut’un yazmış olduğu Divan-ı Lugat’it Türk, Ahmet Yesevi’ye ait olan Divan-ı Hikmet ve Edip Ahmet Yükneki’nin yazdığı Atabetü’k Hakayık bu dönemin öne çıkan eserlerindendir.
Karahanlılar’ın İslamiyet’i benimseyen ilk Türk devleti olmaları sebebiyle cami, köprü, medrese, kervansaray ve hastane gibi yapıları inşa eden ilk Müslüman Türk devleti olma özelliği de göstermektedir. Yine bu dönemde Buhara ve Semerkand Türk İslam tarihi için önemli birer merkez haline gelmiştir.
Kalan Camii, Ayşe Bibi Türbesi gibi önemli mimari eserler Karahanlılar döneminde inşa edilmiştir.
İlk Müslüman Türk devleti olma özelliği taşıyan Karahanlılar; 924 yılında hükümdar olan Satuk Buğra Han döneminde İslamiyet’i kabul etmiştir. Müslüman olduktan sonra Abdülkerim ismini alan Satuk Buğra Han, diğer Türk toplulukları arasında da İslamiyet’in yayılması için büyük mücadeleler etmiş ve verdiği bu mücadeleler sebebiyle kendisine El-Mücahit ve El-Gazi gibi unvanlar layık görülmüştür.
Avrupa’da varlığını sürdürmüş olan ilk Türk İslam devleti İtil- Volga Bulgar Devleti’dir. 7 ile 10. Yüzyıllar arasında ortaya çıkan bu Türk topluluğu, 10. yüzyılda Müslümanlığı kabul etmiş ve Abbasi Devleti ile diplomatik ilişkiler kurmuştur. Dönemin Bulgar hükümdarı olan Almış, Abbasi Devleti’nden Müslümanlığı öğretecek din âlimleri ve cami inşa edece mimarlar talep etmiştir. Avrupa coğrafyasında ilk Müslüman Türk devleti olarak tarihi kaynaklara giren bu devlet 1237 senesinde yıkılmıştır.