Lefkoşa'da KKTC ile Kıbrıs Rum kesimi arasında yaya geçişine açılan Lokmacı kapısından karşılıklı geçişler başladı.
Açılışın ardından Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı Cemal Bulutoğluları ile Lefkoşa Rum Belediyesi Başkanı Eleni Mavro kapının önce Türk tarafına sonra Rum tarafına geçti.
Kıbrıslı Rumlar KKTC'ye geçerken kimlik göstererek giriş yaptı. Lefkoşa Türk Belediyesi kapının Türk tarafında vatandaşlara lokma dağıttı. Belediye tarafından tutulan davul zurna ekibi açılışa şölen havası kattı.
Törenle açıldı
KKTC Bakanlar Kurulu'nun aldığı kararla KKTC ile Kıbrıs Rum kesimi arasında karşılıklı geçişlerin başladığı 23 Nisan 2003'den beri sürekli gündemde olan Lokmacı Kapısı'nın açılması nedeniyle Ledra caddesinin tam ortasında tören düzenlendi.
Kıbrıs'ın ilk ikiye ayrıldığı yer olması nedeniyle "bölünmüşlüğün simgesi" olarak nitelenen Lokmacı kapsının açılış törenine, KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat'ın BM ve AB ile müzakerelerden sorumlu Temsilcisi Özdil Nami, Rum yönetimi Başkanlık Danışmanı Yorgo Yakovu, Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı Cemal Bulutoğluları, Lefkoşa Rum Belediyesi Başkanı Eleni Mavro, BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs Özel Temsilci Vekili Elizabeth Sphere, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) yöneticisi Titiana Zennaro, Türkiye'nin Lefkoşa Büyükelçisi Türkekul Kurttekin, KKTC'den bakan ve milletvekilleri, eski Rum yönetimi lideri Yorgo Vasiliu, davetliler ve vatandaşlar katıldı.
Nami törende yaptığı konuşmada, açılışın sembolik olduğunu ve pozitif bir havayı temsil ettiğini belirtti, iki halkın cesaret gösterdikten sonra tüm sorunların üstesinden geleceğini kaydetti.
Nami, "iki tarafın birleşmesi için bir engelin daha ortadan kalktığını" ifade etti. Yakovu da "Kapılara gerek yok, her taraf açık olsun" diye konuştu.
Bulutoğluları ise Lefkoşa master planından bahsederek, bu planın Malezya'da ödül aldığını anımsattı ve iki tarafın eski belediye başkanlarının da bu planda emeği olduğunu söyledi. Bulutoğluları emeği geçenlere teşekkür etti.
Mavro da Lokmacı kapısının açılmasının barış için bir adım olduğunu kaydetti. Sphere ise yaptığı konuşmada, BM'nin büyük bir başarı elde ettiğini, bundan sonra daha da güzel gelişmeler olacağını söyledi.
Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanı Bulutoğluları ve Lefkoşa Rum Belediyesi Başkanı Mavro daha sonra açılışı yaptı.
Sembolik değeri olan Lokmacı kapısının açılması, Ada'da "olumlu bir adım" olarak nitelendiriliyor. Ancak açılışın "çözüm gibi algılanmaması" ve "adil ve kalıcı bir barışa doğru giden çok büyük bir adım olmadığına" da dikkat çekiliyor.
Yoğun tadilat yapıldı
Resmi törenin ardından karşılıklı geçişlerin başlaması bekleniyor. Kıbrıs'ta, 2003'ten sonra açılacak 5'inci geçiş kapısı olan Lokmacı bölgesi, 45 yıllık terk edilmişlik nedeniyle yoğun tadilatın ardından geçişlere açıldı.
KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ile Kıbrıs Rum yönetimi lideri Dimitris Hristofyas arasında 21 Mart'ta yapılan ilk görüşmede varılan mutabakat uyarınca bölgede çalışmalara başlayan Lefkoşa Türk ve Rum belediyeleri, binaların tadilatından asfaltlama ve temizliğe kadar günlerden beri yoğun çalışma yaptı.
Belediyelerin bölgedeki çalışmalarının bugün de geç saatlere kadar devam etmesi bekleniyor.
Lokmacı çatışmanın sembolü
KKTC ile Kıbrıs Rum kesimi arasında yaya geçişine açılan Lefkoşa'daki Lokmacı barikatı, Kıbrıs'ta Türkler ve Rumlar arasındaki "çatışmanın ve bölünmenin sembolü" olarak niteleniyor.
Lokmacı, EOKA'cı Rumların 1956'dan beri Enosis (Kıbrıs'ı Yunanistan'a bağlama hayali) mücadelesinin Kıbrıs'ta yarattığı çatışmanın sembolü olarak görülüyor.
Kıbrıs önce Lokmacı'da bölündü. Lokmacı, yani Ledra caddesi, 1963'de Enosis yüzünden barikatla ayrıldı. 1974'te de Makarios'a karşı yapılan darbeden dolayı Türk tarafı Lokmacı'ya, Rum tarafı da Ledra caddesindeki barikata duvar ördü.
Lokmacı, "Kıbrıs'ı Enosis hedefiyle bölenlerin sembolü" olarak da niteleniyor. Türkleri 1963'teki ortaklık devletinden silah zoruyla dışlayan Rumlardan korunmak için yapılan Lokmacı barikatı, Kıbrıs'ta yapılan ilk barikat olarak tarihe geçti ve bu yüzden Ada'daki bölünmüşlüğün simgesi olarak görülüyor.
Barikat, o dönemin en önemli alışveriş merkezlerinden olan Lokmacı ile Ledra caddesini (Uzun yol) birbirinden ayırdı. Lokmacı Türk tarafında, Ledra caddesi de Rum tarafında kaldı. Kıbrıs gibi, Türk ve Rumların yoğun alışveriş yaptığı çarşı da ikiye bölündü.
Lokmacı'yı açma çalışmaları 2005'in sonunda başladı
Lokmacı Kapısı'nı açma çalışmaları 2005'in son aylarında başladı. Kıbrıs'ta 2005'in sonlarına doğru, Lokmacı Kapısı'nın açılması konusuyla ilgili tartışmalar gündemi meşgul etti.
KKTC yönetimi, kapının açılması için kasım ayında bölgede çalışmalara başladı ve Lokmacı'daki duvarı 24 Kasım 2005 gecesi yıktı.
Bölgeye, geçişlerde, nöbet yerine giden askerle yayaların karşılaşmaması için üst geçit yapıldı.
Üst geçidin yapılmasına 12 Aralık'ta başlandı ve 24 Aralık 2005'te üst geçit bitirildi. Üst geçidin yapımı için yaklaşık 1 milyon YTL harcandı ve bunun yarısını Türkiye'nin Lefkoşa Büyükelçiliği karşıladı.
Kapının açılmasına önce destek veren Rum yönetimi, Türk tarafının çalışmalarının "ara bölgeyi ihlal" olduğu gerekçesiyle bu desteğini geri çektiği ve Türk tarafının, kapının açılmasına yönelik bölgedeki çalışmalarını BM'ye şikayet etti.
BM Barış Gücü (UNFICYP) sözcülüğü, Türk tarafının çalışmasının "ara bölgeyi ihlal olmadığını" açıkladı.
UNFICYP 8 Aralık 2005'te yaptığı yazılı açıklamada ise "İki tarafın rızası olmadan, Lokmacı kapısının (Ledra Sokağı) açılmasına destek olamayacağını" belirterek, Türk tarafının çalışmaları durdurmasını istedi. Yeşil Hat tüzüğü kapsamındada olan Lokmacı kapısı 2005'te açılamadı.
Üst geçit 9 Ocak 2007'de kaldırıldı
KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat, Kıbrıs Rum tarafının, kapının açılmasına bahane olarak gösterdiği Lokmacı barikatındaki üst geçidin kaldırılmasına karar verdi.
Talat, Sözcüsü Hasan Erçakıca aracılığıyla 28 Aralık 2006'da yaptığı açıklamada, "Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum taraflarının, 2007 yılının ilk çeyreği içinde kapsamlı çözüm müzakerelerini başlatma kararlarına ve iki halkın işbirliği duygularının geliştirilmesine yardımcı olmak amacıyla Lokmacı kapısının açılmasına engel olduğu ileri sürülen üst geçidi nkaldırılmasına karar verdiğini" duyurdu.
Kıbrıs Türk tarafının bu tutumu, bir mektupla Birleşmiş Milletler'e de iletildi.
KKTC Cumhurbaşkanı Talat'ın üst geçidi kaldırma kararını, ABD'nin güney Lefkoşa Büyükelçiliği ve İngiliz Yüksek Komiserliği de memnuniyetle karşıladığını bildirdi. KKTC, Lokmacı'daki üst geçidi 9 Ocak 2007'de kaldırdı.
Rum tarafı direndi
Lokmacı kapısının açılmasına en başından beri isteksiz olan Kıbrıs Rum yönetimi, sürekli koşullar öne sürerek, kapının açılmasına direndi. Rum tarafı, üst geçidin yıkılmasını "olumlu bir adım" olarak görmekle birlikte "üst geçidin kaldırılmasının, kapının açılması için yeterli olmadığını, tüm engelleri ortadan kaldırmadığını" açıkladı.
Rum tarafı, üst geçidin kaldırılmasının yanında, bölgedeki bayraklarınkaldırılmasını, askerin bölgeden uzaklaşmasını, sınır niteliğikazandıran düzenlemelerin ve sembollerin kaldırılmasını da istedi.
"Lefkoşa'yı ikiye ayıran duvar"
Kıbrıs Rum yönetimi, çeşitli bahaneler öne sürerek, açmaya yanaşmadığı barikatın Rum tarafındaki duvarı, ani bir kararla KKTC Cumhurbaşkanı Talat'ın Azerbaycan'da, KKTC Başbakanı Ferdi Sabit Soyer'in de Almanya'da olduğu bir dönemde, 8 Mart 2007 gece yarısı yıktı.
Rum tarafının "Lefkoşa'yı ikiye ayıran duvar" olarak nitelenen Lokmacı'daki duvarı yıkması, Lokmacı kapısının geçişlere açılmasına yetmedi. Rum yönetimi, kapının açılması için öne sürdüğü koşullarda ısrar etti.
Açılması en çok esnafa yarayacak
Lokmacı kapısının KKTC ile Güney Kıbrıs arasında geçişlere açılması en çok bölgedeki esnafın işine yarayacak. Kıbrıslı Rumlar, Türk tarafına geçtiğinde, en çok Lefkoşa'daki Arasta çarşısında alışveriş yapıyor.
Çarşı esnafı, Lokmacı kapsının açılması ile mesafenin kısalmış olması nedeniyle kendilerine daha çok Rum müşteri geleceğine ve çarşının canlanacağına inanıyor.
Lokmacı kapısının karşılıklı geçişlere açılmasının diğer önemli bir yanıda Kıbrıs'ın ilk bölündüğü yerden, iki tarafın başkenti Lefkoşa"birleştirilmiş" olacak. Lokmacı kapsının, gerekli teknik hazırlıklar tamamlandıktan sonra, 31 Mart ya da 1 Nisan'da adaya gelmesi öngörülen, BM Genel Sekreteri'nin Siyasi İşlerden Sorumlu Yardımcısı Lyn Pascoe'nun ziyareti sırasında açılması bekleniyor.
Kıbrıs'ta taraflar 3 ay içinde tekrar görüşecek
Bugün Ada'da buluşan KKTC Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ve Kıbrıs Rum yönetimi lideri Dimitris Hristofyas, BM'nin iyi niyet misyonu çerçevesinde 3 ay sonra kapsamlı müzakerelere başlanması ve en kısa sürede soruna çözüm bulunması konusunda anlaştı.