İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) yaptığı "Dizi Ekonomisi - Mayıs 2010" araştırmasına göre, tüm hareketliliğe karşın sektör 2008'e göre yüzde 30 oranında küçülerek 1 milyar TL'den 700 milyon TL'ye geriledi. Sektör, kriz nedeniyle her üç diziden birini kurban verdi. Eylül 2008'de 11 ulusal kanalda yayınlanan yerli dizi sayısı 63 iken, Mayıs 2010 itibariyle bu sayı 7 ulusal kanala ve 42 yerli diziye indi. İSMMMO yaptığı "Dizi Ekonomisi-Mayıs 2010" araştırması, ekranların canlı, dizilere ilginin büyük olmasına karşın, her üç diziden birinin krize kurban gittiğini ortaya koydu. 2008 yılında 1 milyar TL'lik büyüklüğe ulaşan dizi sektörünün, krizle birlikte yüzde 30 küçülerek, 2010 Mayıs'ın da 700 milyon TL'ye gerilediğine dikkat çekilen raporda, 150 bin kişinin istihdam ettiği sektörde krizle birlikte 50 bin kişinin işini kaybettiği belirtildi.
DİZİ SAYILARI AZALTILDI
Kriz nedeniyle reklam gelirleri azalan kanallar, hem yayınladıkları dizilerin sayılarını azaltırken, hem de düşük maliyetli sitcom tarzı dizilere ekranlarına açmaya başladılar. Bir zamanlar Çocuklar Duymasın ile Türkiye'nin tanıyıp sevdiği sitcom tarzı diziler, krizden sonra ekranlara tekrar döndü. Drama tarzı dizilerin bölüm başına çekim maliyetleri ortalama 300 bin TL'yi bulurken, sitcom tarzı diziler bölüm başına 60 ila 100 bin TL'lik bütçelerle çekiliyor.
AZ BÜTÇELİ SİTCOM'LAR?
Sitcom'ları bu dönemde Star TV baş tacı yaptı. Star TV'nin yayınladığı 5 diziden 3'ü sitcom tarzında? Benim Annem Bir Melek, Cümbür Cemaat Aile, Papatyam dizilerine ekranlarını açan Star TV'nin yüksek bütçeli yapım olarak bir tek Kurtlar Vadisi Pusu'yu seyircilerine ulaştırıyor.
11 DİZİ İLE ATV, BİRİNCİ SIRADA
Televizyonlardaki dizi yarışında yayınladığı dizi sayısı itibariyle liderliği Atv eline aldı. Kriz öncesinde olduğu gibi Atv, bu dönemde de 11 dizi ile seyircilerini ekrana kilitlemeye çalışıyor. Kriz öncesinde yayınladığı 12 dizi ile liderlik koltuğunda oturan Kanal D, Mayıs 2010 itibariyle 8 dizi ile seyircilerini ekrana bağlamaya çalışıyor. Samanyolu, kriz öncesindeki dizi anlayışını bozmazken, o da az bütçeli 8 diziyi yayınlamayı sürdürüyor. Samanyolu'nu 5'er dizi ile Fox TV, Star TV ve TRT 1 izliyor. Özellikle TRT'nin 2008 yılına göre dış yapım dizilerinin sayısını 3'ten 5'e çıkarması dikkat çekici. Dizi yarışından kopan kanal olarak dikkat çeken Show TV ise kriz öncesinde 5 dizi yayınlarken, şimdi dizi sayısını 2'ye indirmiş durumda.
EKİPLER KÜÇÜLDÜ
Diziler son yıllarda yönetmeninden senaristine, set işçisinden ışıkçısına kadar önemli bir istihdam yaratmaya başlamıştı. Kriz öncesinde sektördeki çalışanların sayısının 150 bini bulduğu tahmin ediliyordu. Sektör temsilcileri krizdeki yüzde 30'ları bulan küçülmenin istihdamı da etkilediğini, en az 50 bin çalışanın işini kaybettiğini belirtiyor. Yüksek bütçeli diziler genelde 60 ila 100 kişilik ekiplerle çekiliyor. Oyuncu olarak ekran önünde 20-30 kişi görünse de kamera arkasında bunun 2-3 katı ekip bulunuyor. Ancak yüksek bütçeli dramalar için bu durum söz konusuyken, düşük bütçeli sitcom'lar oyuncular ve kamera arkasındaki ekip dahil maksimum 30 kişi ile çekiliyor. Üstelik stüdyo ortamında çekildiği için bir yapımcı, teknik ekibi birkaç dizi için ortak da kullanabiliyor.