1987 yılından bu yana pazar araştırmaları konusunda faaliyet gösteren Türkiye'nin lider araştırma kuruluşu, GfK tarafından gerçekleştirilen "Kimlerin Krizi?" Araştırmasında 2008 krizinin tüketiciyi nasıl etkilediği değerlendirildi. Araştırma, tüketicinin bir yandan değişimlere duygusal tepki verirken bir yandan da rasyonel kararlar almaya ve idareli yaşamaya kendini alıştırdığını, var olanla yetinmeye, kendini garanti altına almaya ve kötü senaryolara karşı hazırlıklı davranmaya çalıştığını ortaya koydu. Araştırmaya göre, "maaşların geç ya da eksik ödenmesi", "uzun süre zam alamama" ya da "işten çıkarılma" tüketicinin hayatındaki krizin başlıca göstergeleri. İş bulma zorluğu özellikle gençlerin en büyük endişesi arasında yer alıyor. İş bulamama halinde erkekler askere gitmeyi tercih ediyor. Kamuda çalışmanın cazip hale geldiği, KPSS başvurularında artış olduğu, bunun da güven arayışından kaynaklandığı ifade ediliyor. Fiyat artışları nedeniyle tüketicilerde kredi kartı borcu ve diğer faturaları ödeyememe korkusu hakim. Kirayı ödeyememe evden atılma, elektrik-suyun kesilmesi, haciz gelmesi yaşanan endişeler arasında.
TÜKETİCİ YENİ YÖNTEMLER
GELİŞTİRİYOR
Tüketiciler krizle başa çıkmak için çeşitli yöntemler geliştiriyor. Bunların en başında satın alma stratejisinde değişim yer alıyor. Buna göre tüketiciler plansız harcamalardan, ani kararlardan kaçınıyor, masraflar konusunda daha tedbirli davranıyor. Örneğin tüketiciler market market geziyorlar ya da markette daha fazla zaman harcayarak, fiyat karşılaştırması yapıyor. Sosyal yaşamlarında da kısıntıya giden tüketiciler, seyahat, tatil, gezme planlarını erteliyor. Krizin etkileriyle uygulanan tasarruflar arasında "yemek ısmarlamak yerine pişirmek, evi kendi temizlemek, saçlarını kendi boyamak, ufak tefek tamiratları kendisi yapmak" da bulunuyor.
ÖNCELİK GİYİM GİDERLERİNDE
Araştırmaya göre giyim ve ayakkabı giderleri yüzde 27 ile en fazla kısılan harcamaların başında geliyor. İkinci sırada temel gıda gelirken, üçüncü sırada kişisel bakım ürünleri yer alıyor. Akıllı tüketicinin ortaya çıkmasında sadece krizin etkisi olmadığı, krizin bu gelişimi hızlandırdığı belirtiliyor.
Pazardaki değişiklikler, mahalle arasındaki marketlerin çoğalması, pek çok kategorideki sıkı rekabet, teknoloji marketlerin tüketiciyi kıyas yapmaya ve en ucuzunu almaya teşvik etmesi, internette en ucuzu arama ve bulma imkanı, insanların kriz ortamında alışveriş alışkanlıklarını ve tüketim alışkanlıklarını değiştirmesine neden oluyor. Tüketiciler krizin de etkisiyle daha dikkatli bilinçli ve akıllı hareket etmeye özen gösteriyor.
YÜZDE 58: KRİZ BİZİ DİREKT
ETKİLEDİ
Yapılan araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre de tüketicinin kriz hakkındaki düşünceleri ve krize verdiği reaksiyonları kendi içinde farklılaşıyor. Araştırmaya katılanların yüzde 58'i, "Bu kriz bizi direk vurdu, tüketim ve alışveriş alışkanlıklarımızı büyük ölçüde değiştirdi" görüşünü savunurken, yüzde 17'lik kesim "Daha önceki krizler bize kriz döneminde nasıl yaşamamız gerektiğini öğretti, tüketim ve alışveriş alışkanlıklarımız bu krizden çok daha önce değişmişti" diye fikir belirtiyor. Yüzde 5'lik kesim krizin kendilerini etkilemediğini ancak önlem almaya başladıklarını ifade ederken, katılımcıların yüzde 20'si krizin kendilerini etkilemediğini ve kriz öncesi ve sonrası tüketim ve alışveriş alışkanlıklarında önemli değişikler olmadığını kaydediyor.