Hacca gitmeden, hac dönüşü ikram edecekleri hediyeleri almanın telaşına düşen hacı adayları kendi ülkelerinde seccade, tespih, gibi eşyaları alarak gümrük ve taşıma sıkıntısından kurtuluyor. Bu sayede hacı adaylarına da sadece ibadet etmek kalıyor
Hacdan hediyelik eşya almanın bir gelenek haline gelmesi ve Suudi Arabistan'da satılan çok sayıda ürünün Türkiye'den ihraç edilmesi Samsun'daki esnafı da harekete geçirdi. Zemzem, hurma ile başlayan, ancak 1970-80'li yıllarda seccade, başörtüsü, kokular, yüzük, tespih, takke, oyuncak, kına gibi eşyalarla artan hac alışverişi, hacca giden kişileri sıkıntıya soktuğu gibi, yüksek rakamlarda paranın yurt dışına aktarılmasına neden oluyordu. Ancak Hicaz'dan aldıkları eşyaların üzerinde Made in Turkey yazısını gören hacılar bu geleneği değiştirerek yurt içindeki pazarlara yönelmeye başladı.
Bu sadeye hacı adaylarının eğitim gördüğü dönemlerde başlayan hac ürünleri sektörü her geçen yıl büyüyor. Öyle ki son yıllarda hacılara taşıma sıkıntısı olmaması için bazı hac malzemesi satıcıları zemzem bile satışa sunuyor. Bidonlarla Türkiye'ye getirilen zemzem, kilosu 3 riyal olan kargo bedeli karşılığı satılıyor.
Samsun'da hac malzemesi satan görüştüğümüz sektör temsilcileri ise Hacı adaylarımızın Mekke ve Medine'de alacakları seccade, tespih, takke, hurma, koku kısacası alınması gereken bütün malzemeler kendilerinde olduğunu belirterek. Biz hacı adaylarımızı uyarıyoruz. Hac malzemelerinizi Samsun'dan yapın. Hac ibadetinizi yaparken alışveriş düşünmeyin diyorlar.
HACILARIMIZIN EŞYA SIKINTISI SONA ERDİ
Samsun Saathane Meydanı'nda yaklaşık 10 yıldan bu yana hac malzemesi satan Abdullah Kılıç, memlekete dönecek her hacının, eş-dost ve akrabalarının manevi hislerini artıracak hediyeler için ortalama 600 ile bin 500 YTL arasında para harcadığını, alışverişin Mekke ve Medine'de yapılması halinde ise bu paranın iki katına çıkarak yurt dışında kalacağını vurguladı. Suudi Arabistan'daki hediyelik eşyaların yüzde 80'inin Türkiye'de üretildiğine işaret eden Kılıç, Özellikle, ilk kez yurt dışına çıkan kişiler ortama yabancı oldukları için alışverişte aldanabiliyor, pazarlık yapamıyor. Üstelik hacılar çok fazla alışveriş yapıyor, hem bu eşyaları taşırken, hem de yurda girerken gümrüklerde büyük sıkıntı yaşıyorlar dedi.
KUSUR OLDUĞUNDA DEĞİŞTİRİYORUZ
Arabistan'da yapılan alışverişlerde alınan mallarda kusur olması halinde değiştirme şansı olmayan hacı adaylarımız alışverişlerini Türkiye'den yapmaları halinde değiştirme şansıda buluyor. 12 yıldan bu yana hac malzeme sektöründe faaliyet gösteren Ogün Saral, yurt içinden alışveriş yapan hacıların, hediyelik eşyalarda bir kusur bulunduğu zaman değiştirme şansının olduğunu, Suudi Arabistan'dan alınan ürünlerde böyle bir fırsatın bulunmadığını, ayrıca alışverişin Türkiye'den yapılması halinde ibadete daha fazla zaman ayrılabileceğini söyledi. Saral, " Önceki yıllara nazaran işlerimizde düşme eğilimi var. Bunun nedeni ise geçen yıllara oranla bu sene hacca giden hacılarımız iki misli para ödüyor. Ayrıca dünyayı saran ekonomik kriz alım gücünü de etkiledi. Türkiye'nin yaklaşık 70 bin kontenjanı var. Samsun'a ayrılan sayı ise bin beş yüz. Sektörün ilk yıllarında üç dükkan vardı şimdi on tane dükkan var. Pasta belli ama dağılım oranı fazlalaştı" diyerek sektörün son zamanda yaşadığı zorlukları gözler önüne serdi
DÖVİZ GELİRLERİ DIŞA AKIYORDU
Yıllar önce zemzem ve hurma ile başlayan süreçte oyuncak, müzik aletleri, telefon çeşitleri, seccade, gül suyu, kol saati, kına gibi eşyalarla zenginleşen hac hediyeleri, hacca giden kişileri sıkıntıya soktuğu gibi, önemli döviz gelirinin yurtdışına aktarılmasına neden oluyor. Uzun yıllardan beri sektör içerisinde bulunan Hümmet Öztürk, sektörün başlangıcıyla ilgili önemli ipuçları verdi. Hacca giden kişilerin Suudi Arabistan'dan hediyelik eşya satın alması ve hac sonrası kendilerini ziyarete gelenlere verme adedi üzerine yurtiçindeki hediyelik eşya satıcıları harekete geçirdi diyen Öztürk,Samsun'da bulunan işyerlerinde Suudi Arabistan`dan getirilebilecek her türlü eşyanın çok daha uygun fiyatla bulunduğuna işaret etti. Öztürk, "Tespih, yüzük gibi hediyelik eşyaların önemli bölümü Türkiye'den ihraç ediliyor. Hacı adayları hacda hem daha fazla harcama yapıyor hem de gümrükte 30 kilo sınırı olduğu için aldıkları hediyelik eşyalara artı vergiler ödeyerek çok yüksek fiyatlara mal ediyorlar. Daha önce hacca gidenler bu sıkıntıyı bildikleri için hediyelik eşyalarını genellikle kendi illerinden alıyorlar. Ancak, ilk kez gidenler, bu hataya düşüyor ve hac harcamasını gereksiz yere yükseltiyor dedi.