TRT'nin "Mavi Kelebeğin İzinde" adında 24 saat sürecek yayınıyla, dünyanın kalbi, yakın tarihimizin en karanlık sayfalarından biri olan Bosna Savaşı'nda uygulanan soykırımın yaşandığı Srebrenitsa'da atacak, bir daha asla bu karanlık sayfalar tarihe girmesin diye
O tarih 11 Temmuz 1995'ti... İnsanlık günlüğünün bu tarihli sayfası hala ıslak, yüreklerden akan gözyaşlarıyla!.. Kuruyamayacak da. Ölenlerin ruhları var üzerinde Mavi Kelebiğin yol gösterdiği. Sözcükler birbirine karışmış. Tıpkı o gün çığlıkların birbirine karıştığı gibi. Bugün yas günü! Bosna üzerindeki bulutlar da yasta! diyor bir yürek. Bir başka yürek yanıt veriyor: Ama dağlardaki o çığlıkları hiçbir şey silemez, o hüzün havasını hiç kimse kaldıramaz, hiçbir özür yapılanları unutturamaz. TRT, işte bu nedenle büyük bir proje ile, ilk kez gerçekleştireceği özel bir yayınla seyircilerinin karşısına çıkıyor. Unutturulmaya çalışılan gerçekleri unutturmamak için, yüreklerdeki bu sessiz acıya ortak olunduğu anlatmak için, bellekleri taze tutmak için...
BÜTÜN BOYUTLARIYLA ELE ALINACAK
Yakın tarihimizin en karanlık sayfalarından birini teşkil eden Bosna Savaşı (1992-1995) esnasında Uluslararası Kızılhaç Örgütü verilerine göre Bosna Hersek'te 312.000 kişi yaşamını yitirdi. Bu kayıpların 200.000 kadarı Boşnak halkına ait olup bu halk dünyanın gözü önünde sistematik bir soykırıma tabi tutulmuştu. İşte bugün de, 'Srebrenitsa Soykırımı'nın 13. yıldönümünde saat 07.00'den başlayarak tam 24 saat boyunca TRT INT ve TRT TÜRK Kanallarında çok özel bir canlı yayın gerçekleştirilecek. Ankara Arı Stüdyosu'ndan gün boyu yapılacak canlı yayın sırasında Bosna/Srebrenitsa'dan naklen yayınlar, belgeseller, dramalar ve filmlerle, stüdyo konukları ve telefon bağlantılarıyla, yaşananlar bir kez daha gözler önüne serilecek. Son bulunan toplu mezarlardan çıkarılan şehitlerden kimliği belirlenebilmiş olan 300 kişi, bir cenaze töreniyle tekrar toprağa verilirken, TRT'de orada olacak ve saat 11.00'den itibaren Bosna Hersek Diyanet İşleri Başkanlığı'nca düzenlenen "Srebrenitsa Potocari Şehitliği"ndeki anma törenleri, TRT INT ve TRT TÜRK kanallarından naklen verilecek. Ayrıca soykırımın bütün boyutlarıyla işlendiği bir açıkoturum programı da yine Srebrenitsa'dan canlı olarak yayınlanacak.
SREBRENİTSA SOYKIRIMI
Srebrenitsa, Bosna Hersek'in doğusunda Sırbistan sınırına 10 km. uzaklıkta bir Müslüman Boşnak kentiydi. Şu anda nüfusunun çoğunluğunu Sırpların oluşturduğu Srebrenitsa bölgesi 1992 yılında başlayan savaş öncesi, Müslüman bölgelerinden biriydi. Nisan 1992'de birkaç gün dışında, Müslümanlar, Srebrenitsa'da sürekli hakim durumdaydılar. Öyle ki, Srebrenitsa, Müslüman direnişin önde gelen bir sembolü olmuş ve Boşnakça şarkılara geçmişti. Ancak bu gerçek, 11 Temmuz 1995'te tam tersine döndü. Tarihin en karanlık günlerinden biri olan bu günde, Sırp Televizyonu'nun, bir tepe üzerindeki görüntülerine yer verdiği soykırımın mimarı Sırp Ordu komutanı General Ratko Mladiç, Türklerden' intikam alma zamanının geldiğini ve şehrin Sırp milletine bir hediye olduğunu söylüyordu. Üç yılda Sırplar, uluslararası hiçbir anlaşmaya kulak asmayarak insanlık dışı uygulamalarını pervasızca sergiledi. Savaş süresince sürdürülen katliamlardan biri de Srebrenitsa'da yine Sırplar tarafından gerçekleştirildi. Bosna'nın en doğusunda, Sırbistan sınırında yer alan Srebrenitsa, tıpkı Gorajde ve Jepa gibi kuşatılmış bölgelerden biri olup Bosna Sırpları için Belgrad'la aralarındaki engellerden biriydi. Çoğunlukla Müslümanların yaşadığı Bosna'nın doğu bölümü büyük oranda "temizlenmişti"; ancak çevre katliam bölgelerinden kaçıp sığınan Müslümanların toplandığı bu kasabalar direnişlerine devam ediyorlardı. Srebrenitsa'ya sığınmış 60 bin Müslüman, açlık ve kış şartlarıyla boğuşuyor, sokaklarda yatıyordu. Mladiç hem Srebrenitsa'ya saldırıyı hem de bunu takip eden soykırımı bizzat yönetti. Sırp güçlerin kenti güçleri altına aldığı sadece beş günde katledilen masum Müslüman sivil erkek sayısının 10.000 civarında olduğu düşünülüyor.
TOPLU MEZARLAR ORTAYA ÇIKIYOR
Görgü tanıklarının ifadelerine göre Sırplar Boşnakları zorla kazdırdıkları çukurların önüne dizerek kurşuna diziyor, sonra da yine Boşnaklara çukuru kapatmalarını emrediyorlardı . Vahşetin boyutları o kadar ileri gitmiş ki, kıyımdan zevk alan Sırplar, Müslümanların yüzlercesini ölüm tehditleriyle çukurlara dolduruyor, ardından buldozerle diri diri gömüyorlardı. Ölenlerin büyük kısmı, toplu mezarlara gömüldü. Ölmeyenler ölmeyi istedi. 50.000 kadın ve kız çocuğa sistematik biçimde tecavüz edildi. Bugün, bölgede her geçen gün yeni toplu mezarlar açığa çıkıyor. Bu güne kadar 370'in üzerinde toplu mezar (5 veya daha fazla kişinin gömüldüğü mezarlar) bulundu. 28.000 kayıp insandan 25.000'inin Bosnalı Müslüman olduğu söyleniyor. Elde edilen bulgulara dayanılarak soykırıma uğrayanların sayısının 20.000'e kadar çıkabileceği tahmin ediliyor.