Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Mehmet Ahmet Canbaz, "Yumurtalıklar rahimin her iki yanında Fallop tüpleriyle yakın temasta bulunurlar. Kadın genital organlarının östrojen, progesteron (kadınlık hormonları) ve az miktarda testosteron (erkeklik hormonu) üreten yapılardır. Yumurtalıklar ergenlik öncesi dönemde herhengi bir hormonal salgı işlevi göstermezken, ergenlik döneminden itibaren menopoza kadar çeşitli hormonlar üreterek kadının düzenli olarak adet kanaması görmesini sağlarlar. Yumurtalıkların temel görevi her ay, yapılarında yer alan yumurta hücresini olgunlaştırmak ve olgunlaşma gerçekleştikten sonra bu hücreyi yumurtlama adı verilen işlevle muhtemel bir döllenmenin gerçekleşeceği Fallop tüpü içine vermektir. Yumurtalık dokusunda her ay devam eden bu döngü, dokuda yumurta hücreleri tükendiğinde ortadan kalkar. Döngü ve böyleyce adet kanamaları ortadan kalktığında kadın menopoz evresine geçiş yapmıştır" dedi.
HANGİ DÖNEMLER RİSKLİ?
Op. Dr. Mehmet Ahmet Canbaz, "Çoğu over kist iyi huyludur ve genellikle 20 44 yaş arası kadınlarda görülür. Özellikle muayene ve ultrasonda elde edilen bulgular, ayrıca bazı kan tahlilleri ayırıcı tanıda bize yardımcı olur. Kistler her zaman infertilite ( kısırlık ) nedeni değildir. Eğer oluşum sebepleri hormonal düzensizlik ise infertilite görülebilir" diye konuştu.
Bayanların korkulu rüyası kisti içi sıvı dolu kesecik lere verilen genel isim olarak belirten Canbaz, yumurtalık kistlerine üreme (doğurganlık) çağındaki kadınlarda sık rastlandığına dikkat çekti.
KİST ÇEŞİTLERİ
Bu kistlerin çoğunun selim tabiatlı, herhangi bir tedavi gerektirmeden kendiliğinden kaybolan oluşumlar oldugunu vurgulayan Op. Dr. Mehmet Ahmet Canbaz, kistleri şu şekilde anlattı;
Folikül Kistleri: Yumurtlama sürecinde oluşan folikül adı verilen keseciğin aşırı büyümesiyle ortaya çıkarlar. Bu kistlerin çoğu 5 cm veya daha ufak çaptadır ve genellikle belirti vermezler. Folikül kistleri 1 3 adet döngüsü sonrasında kendiliğinden veya bu tür kistlerin varlığında doktor tarafından sıklıkla verilen doğum kontrol haplarının yardımıyla büzülerek kaybolurlar.
Corpus Luteum Kistleri: Folikül kistlerin aksine bu tür kistler genellikle ağrılıdırlar. Normalde belli bir süre sonunda ortadan kalkması gereken sarı cismin progesteron hormonu salgısına devam etmesiyle adet kanamasının gecikmesine neden olabilirler.
Endometrioma (Çikolata Kisti): Endometriozis adı verilen durum yumurtalıklar içinde oluştuğunda burada içi koyu kahverengi, eskimiş kan dolu, sıvı çikolatayı andıran görünümde bir sıvı içeren kistlik oluşumlar meydana gelebilir.
Polikistik Over Hastalığı (PKO ): burada tek büyük bir kist değil çok sayıda ve milimetrik boyutlarda kistin yumurtalık içerisinde bulunması söz konusudur.
Dermoid Kist (TERATOM): Yumurtlama işleviyle ilgisi olmayan bir kist türüdür. İçi vücudun çeşitli dokularıyla dolu olabilir. Kistin içinde en sık cilt ve kıl yapıları görülmekle beraber, bazen diş dokusu bile görülebilir. Bu tür kistler ultrasonografide nispeten kolay tanınırlar.
Kistadenom: Yumurtalık dokusunu dıştan saran yüzey tabakasından gelişen iyi huylu tümöral yapılardır.
DIŞ GEBELİK
Dış Gebelik konusuna da değinen Op. Dr. Mehmet Ahmet Canbaz, yumurtalıklara yakın komşulukta yer alan Fallop tüplerinin içlerinin geçirilmiş enfeksiyonlara bağlı şişmesiyle oluşan kitleler ultrasonografide yumurtalık kisti izlenimi verebilir. Gebelik dönemde oluşan yumurtalık kistlerinin gebelik oluşturmak için uygulanan yumurtlamayı sağlayıcı tedavilerde bir yan etki olarak yumurtalıklarda büyüme ve çok fazla sayıda kist oluşumu söz konusu olabilir" şeklinde konuştu.
BELİRTİLERİ
Gebelik döneminde yumurtalık kistlerinin belirtilerini anlatan Canbaz, "Yumurtalıklar diğer organlara göre belirti verme açısından daha fakirdirler, çoğu kez bir şikayet yaratmazlar ve rutin kontreller esnasında fark edilirler. En sık verdikleri belirti adet düzensizlikleri, karında şişlik, karın ağrısı, sindirim sistemi bozuklukları,idrar yolu şikayetleri gibi özgün olmayan belirtilerdir. Çok fazla büyümeyen bir yumurtalık kisti karın boşluğu içerisinde kendine rahatlıkla yer bulabileceği için şişlik yapmaz. Benzer şekilde hormon salgısı yapmayan kistler de adet düzensizliği yaratmaz" dedi.
TEDAVİ
Medical Park Samsun Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı Op. Dr. Mehmet Ahmet Canbaz, kistlerin tedavisi için şu önerilerde bulundu:
"Kistlerin tümü ameliyat gerektirmez. Bir kistin ameliyatla çıkarılmasını gerektiren durumlar şu şekilde özetlenebilir:
Yumurtalık kistleri uzun vadeli olarak şiddetli belirtilere neden olduklarında önceden gerekli incelemeler yapıldıktan sonra, planlı bir zamanda ameliyat edilier. Torsiyon veya yırtılma gerçekleştiğinde acilen ameliyat edilirler.
Yumurtalık kistlerinin boyutları arttıkça içlerindeki basınç artar ve kendi etraflarında dönerek kendilerini boğmaları veya yırtılma riskileri artar. Boğulma ve yırtılma durumlarında genellikle oldukça hazırsız bir zamanda ve optimal olmayan acil şartlarda ameliyat gerçekleşir. Bu, yumurtalığın kaybedilme riskini arttıran ve ameliyatın laparoskopi ile yapılma şansını belirgin olarak azaltan bir durumdur. Bu nedenle büyük kistlerde ( genellikle 5 cm üzerindeki kistlerde ) henüz bu tür durumlar gerçekleşmeden ameliyat edilmesi tercih edilir.
Özellikle çok genç kızlarda ve menopoza yakın dönmede veya menopoza girmiş kadınlarda var olan kistler doktor için oldukça rahatsız edicidir. Bu tür durumlarda ultrasonografi ve diğer görüntüleme yöntemkeri ve tümör belirteçleri bir kanseri düşündürmese dahi, kesin tanının konulması için doktor genellikle ameliyat önerir. Yine herhengi bir kadında ultrasonografide ve diğer görüntüleme yöntemlerinde kistin içinde sıvı dışında solid bir komponentin de bulunması veya tümör belirteçlerinde yükselme saptanması durumunda genellikle ameliyat önerilir."