Tarım Dünyasından Ali Ekber Yıldırım"ın bir yazısını siz okurlarımızla paylaşmak istiyorum. Özellikle Samsun"da tarım adına kıyımları kimse görmüyor ve görmezlikten geliyor. Ülkede en büyük iki ovaya sahip olan bir il daha yok. Bir ülkede tarım bu kadar sağa sola peşkeş çekilir. Devlet Planlama Teşkilatı(DPT) tarafından hazırlanan ve 2010-2012 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program bayram öncesi açıklandı. Programda tarımla ilgili önemli politika değişikliği ve yeni hedefler var.
Nedir bu hedefler?
1- Tarımsal destekler yeniden düzenlenecek. Programda, Tarımsal destekleme ödemeleri sektörde rekabet edebilirliği artırmak ve gelir istikrarını sağlamak amacıyla alan ve ürün temelinde farklılaştırılacak, desteklerin idare ve kontrolü, alan bazlı yapılacaktır. deniliyor. Alan bazlı destekleme sistemi, doğrudan gelir desteğinde olduğu gibi dekar başına ödemeyi öngörüyor. Halen gübre ve mazot desteği gibi bazı destekler alan bazlı olarak veriliyor. Bu yıl açıklanan yeni fındık stratejisi de alan bazlı desteklemeyi öngörüyor. Ancak, 2010 yılında ilk kez uygulanacak havza bazlı destekleme modeli, 16 üründe prim desteğini öngörüyor. Orta Vadeli Program çerçevesinde bu 16 ürün alan bazlı destekleme kapsamına alınırsa üreticiler ciddi gelir kaybına uğrayacak ve verimlilik cezalandırılacak. Tarım Bakanlığı daha önce bu konuda bir çalışma yaptı. Ancak, uygulayamadı.
2- Ziraat Bankası ve şeker fabrikalarının özelleştirilmesi. Programın tarım sektörü açısından en az destekler kadar önemli bir başka hedefi Ziraat Bankası ve kamuya ait şeker fabrikalarının özelleştirilmesi. Programda kamunun şeker üretim alanından tamamen çekilmesi hedefi var. Ayrıca, Ziraat Bankası"nın hisselerinin bir bölümünün halka arzına yönelik hazırlık çalışmalarının başlatılması; uygulamaya ilişkin kararın, çalışma sonuçları ve piyasa koşulları dikkate alınarak verilmesi öngörülüyor. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, programın açıklanmasından önce 6 fabrikanın özelleştirilmesi için ilan vermişti. Devletin şeker fabrikalarını özelleştirerek sektörden tamamen çekilmesi şeker pancarı üretimini ve şeker piyasasını doğrudan etkileyecektir. Ziraat Bankası"nın özelleştirilmesi 1999"da Uluslararası Para Fonu(IMF)"na verilen niyet mektubunda yer almıştı. O dönemde kağıt üzerinde şişirilmiş görev zararları gerekçe gösterilerek tarıma kredi vermesi adeta yasaklandı. 2000"den önce çiftçiye 3 milyar lira kredi veren Ziraat Bankası, 2000 ve 2001 yılında tarıma kredi vermesi adeta yasaklandı. Emlak Bankası ile birleştirildi. 2002"de yeniden tarıma döndü. Ziraat Bankası, bugün 13 milyar liralık tarımsal kredi hacminin yüzde 60-70"ini tek başına karşılıyor. Bu yıl kullandırdığı tarımsal kredi 9 milyar liraya ulaştı. Ziraat Bankası"nın özelleştirilmesi tarım sektörünü derinden etkileyecektir.
3- Kırsal kalkınma politikaları. Programda, kırsal alanda tarım dışı istihdamı artırmak amacıyla tarıma dayalı sanayi ve kırsal kalkınma politikalarının uygulanması öngörülüyor. Bu hedeflere ulaşmak için yeni bir yapının oluşturulması hedefleniyor. Avrupa Birliği Kırsal Kalkınma Programının (IPARD) uygulanacağı illerde, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) İl Koordinatörlükleri söz konusu programı yürütecek, bu illerde kalkınma ajansları tarafından yürütülecek tarım ve kırsal kalkınmaya yönelik programlar ile TKDK"nın uygulamaları arasında uyum sağlanacak.
4- Hayvancılıkta yapısal dönüşüm hedefleniyor. Hayvancılık destekleri yapısal dönüşümü sağlayacak şekilde düzenlenecek, ıslah çalışmaları ile hastalık ve zararlılarla mücadele ve kaliteli yem bitkileri üretiminin artırılmasına öncelik verilecek.
5- İşletmelerin modernizasyonu ve ihracat. Tarım ve gıda işletmelerinin modernizasyonu faaliyetleri, bitki ve hayvan sağlığı ile gıda güvenliği öncelikleri çerçevesinde desteklenecek. Tarım ürünleri ihracat desteklerinde, katma değeri yüksek, markalı ve nihai tüketiciye yönelik ürünlere ağırlık verilecek.
6- Tarımsal işletmelerdeki ölçek sorunu. Bu sorunu çözmek için tarım arazilerinin miras yoluyla parçalanması önlenerek, arazi toplulaştırma çalışmalarına ağırlık verilecek.
7- Su kaynaklarının etkin yönetimi. Bu amacı gerçekleştirmek için idari, yasal ve finansal düzenlemeler yapılması öngörülüyor. Sulama yatırımlarının yaygınlaştırılması, sulama projelerinin yapımı ve/veya işletme-bakımı özel sektör yatırımına açılması hedefleniyor. Suyun özelleştirilmesi de tarımı olumsuz etkileyecek kararlardan biri olacak.
8- Dev projelere kaynak. Kamu kaynakları ile Güneydoğu Anadolu Projesi, Doğu Anadolu Projesi ve Konya Ovası Projesi"ne ivme kazandırılacak. Tarımla ilgili ana maddeleri özetleyerek verdiğimiz bu hedeflerin 2010- 2012 döneminde gerçekleşmesi olanaksız. Yıllardır bu tür programlarda, kalkınma planlarında bu hedefler yazılır. Fakat bir çoğunun gerçekleşmediği biliniyor. Gerçekleşmese de, niyetin ortaya konulması ve kayıtlara geçmesi açısından önemli. Ziraat Bankası, şeker fabrikalarının ve suyun özelleştirilmesi, destekleme politikasının sil baştan değiştirilmesi tarıma yarardan çok zarar vereceği çok açık. Bu politikalarla Türkiye tarımdan zenginlik üretmek yerine tarımdan daha da uzaklaşacak ve dışa bağımlılığı artacak. İşte bizim ülkemizde tarımın geçmişi ve geleceği ! Saygılarımla.