İsterseniz sözümüze Montaigne'nin bu konuda söylediğiyle girelim: "Hiçbir şeyi serinkanlılıkla iddia etmemek.hiçbir şeyi de bir çırpıda yadsımamak gerekir."
İnsan yalnızca evreleri,konumları,ayrıntıları geliştirebileceğinin bilincine varır.Her ayrıntı önemlidir. Özellilke ufacık, esinti gibi bir hareket,kaskatı bir tutkunun yapabileceğinden çok daha fazlasını öğretir.
Bütün insanlarda ortak olan,büyük yasaların egemenliğine sürgün edilmiş ,doğumla ölüm arasındaki zaman dilimine kapatılmış o kırılgan ve sınırlı,her insanoğlunun hemcinsine,birbirlerine benzemesini sağlayan öğe yer alır. İnsanın aradığı hem kendi belirgenleşme biçimlerini saptamak isteyen,içimizde var olan "Ben"dir, hem de öteki,hepimizde ortak bu yanlardır.
Kendimizi katıksız kişiliğimiz henüz hiçbir şeyin damgasını taşımayan,önyargıların yararlı düşüncelerin,gelene göreneklerin, yasaların etkisiyle yozlaşmamış arı biçimimizle övünmek isteriz. Özgürlük ortamında düşünülmüş olan,hiçbir zaman bir başkasının özgürlüğünü sınırlayamaz.
Kitaplara ve öğretilere çok inanmayın,önemli olan bunlardan yaşantılanandır.İnsanlar ders verilerek bilgilendirilenemez,yalnızca kendilerini aramaya, kendi gözleriyle görmeye yönlendirilebilir. Gözlükler her zaman net göstermez. "Dünyanın en önemli şeyi,insanın kendi kendisi olmayı bilmesidir." İnsanı soylu kılan,makam,kanın ayrıcalığı,yeteneği değil, kişiliğini korumayı ve kendine özgü biçimde yaşamayı başarma ölçüsüdür.
Montaigne şöyle der: "Özgür sanatlar arasında ise bizi özgür kılan sanatla başlayalım."Bu görüş ilk bakışta önemsiz bir istem gibi gözükebilir;çünkü insanın "kendisi olarak kalması", yaşamı "kendi doğal yapısı doğrultusunda" sürdürme eğiliminden daha doğal bir şey yok gibidir. Gerçekte,daha yakın bakıldığındaysa sormak gerekir;bundan daha güç bir şey var mıdır?
Özgür olabilmesi için insanın borçlu ve bir takım bağlantılar içinde olmaması gerekir.Oysa hepimizde devletle,toplumla,aileyle aramızda bağlar bulunmaktadır. Düşünceler, konuştuğumuz dilin egemenliği altındadır; özgür insan düşüncesi,bir hayalden başka bir şey değildir.