Parkomat cezaları yasal mı?

Bilindiği gibi Samsun Büyükşehir Belediyesi 1 Şubat 2012 tarihinden itibaren belirlenen cadde ve sokaklarda park alanları oluşturarak parkomat sistemi ile ücretlendirmeye geçmiş ve bu parkları da özel bir şirkete ihale etmişti.
Bunu yaşama geçirebilmek için de Büyükşehir Belediye Meclisi'nden konu ile ilgili bir yönetmelik çıkartmıştı. Bu çıkarılan yönetmelik ve yapılan ihale kapsamında da PARK TEK OTOPARK LTD.ŞTİ ihaleyi almış ve parkomatların işletmesine başlamıştı. Uygulama yaşama geçtikten sonra da Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Kenan Şara, 1 Şubat 2012 tarihinde bir basın toplantısı yapmış ceza uygulamasının 9 Şubatta başlayacağını belirtmişti.
KENAN ŞARA DA ZABITA MEMURLARI KESECEK DEDİ
Kenan Şara açıklamasında ayrıca şunları söylemişti: " Vatandaş aracını getirip belirlenmiş yerlere park ettiğinde parkomat cihazından bozuk para ile 1 saat park yapacaksa 2 TL ödeyecek, 2 saat park edecekse 5 TL ve 3 saat park edecekse de 8 TL bedel ödeyecek. Aldığı makbuzu da aracın ön kısmına görevlilerin göreceği şekilde yerleştirecek. Gelen görevliler de bunu görürse sorun yok. Eğer görevli makbuzu görmezse cezai işlem başlayacak. Eğer vatandaş 1 saat park için makbuzu alıp, süresini aşarsa saati geçirdiği için ceza ödeyecek. Burada 3 saat park üzerinden hesaplanıp, 8 TL'nin 5 katını yani 40 TL ceza ödeyecek. Eğer vatandaş aracınızı park edip, parkomat cihazından makbuzunuzu almazsa, Kabahatler Kanunu'na göre Z A B I T A M E M U R L A R I" araca 82 TL ceza kesecek ve 3 saatlik park olan 8 TL daha ödeyecekler. Yani parkomat cihazından makbuz almazlarsa toplam 90 TL ceza ödeyecekler. Eğer vatandaşlarımız arabasını park edip günlerce gelmezse aracı kilitlenip Emniyet Müdürlüğü'nden çekilmesi istenecek. Bunu ilk defa Türkiye'de veya dünya yapan biz değiliz. Bu büyük şehirlerin çoğunda uygulanan sistemlerdir"
BELGELER BÜYÜKŞEHİR LOGOLU, İMZALAR ŞİRKET İŞÇİLERİNİN
Gelinen noktada Büyükşehir Belediyesi'nden ihaleyi alan PARK TEK OTOPARK LTD.ŞTİ'nin çalıştırdığı taşeron işçiler görev yapmaya başladı. Bu işçiler özel firmada çalışmalarına rağmen Büyükşehir Amblemli kıyafetlerle görev yapmaya devam ettiler. Genel Sekreter Kenan Şara'nın açıkladığı gibi de belirlenen yerlerde parkomat belgesi almayan arabalara ceza yazmaya başladılar. Devlet memuru ve kamu görevlisi olmayan bu çalışanlar, yine Büyükşehir amblemli makbuz ve belgelerle 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu'nun 38. maddesi gereğince "Tespit tutanağı" başlıklı ve üzerinde Büyükşehir Logosu olan, Büyükşehir'e ait , ya da Büyükşehir'inmiş gibi gösterilen tutanaklarla 82 TL'l,k para cezasını süresini geçiren veya parkomattan bilet almayan araçların üzerine yerleştirmeye devam ettiler.

KABAHATLER KANUNU ZABITA KESER DİYOR
Bu ceza tutanağı uygulaması bugüne kadar on binlere ulaşan araca yapıldı. Makbuzlara da "İşbu tespit tutanağı, hakkınızda yönetmelik hükümlerine göre verilecek, (Büyükşehir Belediye Encümeni'nce veya, 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu'nun 38. Maddesi'nce) idari para cezasına esas olmak üzere tarafımızca imza altına alınmıştır. " ibaresi konuldu. Buraya kadar her şey normal görünüyor. Ancak 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu'nun 38. maddesi bu para cezalarının belediye zabıtaları tarafından yazılabileceğini hüküm altına almış. Böylece PARK TEK OTOPARK LTD.ŞTİ'nin taşeron işçilerinin kamu görevleri ya da cezai yaptırım ya da tutanak tutmakla yetkilendirilmediği ve kanunen böyle yetkilerinin olmadığı halde vatandaşa cezai yaptırım uygulamaları cezaların geçerli olmadığı tartışmasını da gündeme getirdi.

CEZALAR GEÇERSİZ Mİ?
Yaşama geçirilen ve tespit ettiğimiz uygulamalarda da PARK TEK OTOPARK LTD. Şirketi'nde görev yapan taşeron işçiler, ceza tutanaklarının üzerine tahsil edildi de yazarak Belediye Encümeni, ya da zabıta tarafından yazılması gereken cezaların tahsili anlamına gelen "TAHSİL EDİLDİ" ibaresini de tutanaklara eklemişler. Şimdi yetkisi olmayan kişilerin kanuna aykırı olarak kestikleri cezaların geçerli olup olmadığı
tartışma konusu oldu. Kendileriyle görüştüğümüz bazı hukukçular ceza yazma yetkisinin belirli kamu görevlilerine ve bazı kolluk kuvvetlerine kanunla verildiğini ve bu yetkinin kanun kapsamı dışında olmayan kimseye, hele de geçici işçi olarak çalışan personele verilemeyeceğini söylediler. Hukukçular yetkisi olmayan kişilerin kestiği cezaların da yok hükmünde sayılacağını belirtiler.

BÜYÜKŞEHİR MÜFETTİŞLERCE UYARILMIŞ
Samsun Büyükşehir Belediye Başkanlığı'nın 2010 yılında İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişleri tarafından yapılan teftişi sonunda hazırlanan teftiş raporunda konu ve benzer konular ile ilgili olarak uyarıldığı da ortaya çıktı. Bakanlık teftiş Raporu'nda "Belediyenin öncelikle bir kamu kuruluşu olduğu, kamu kuruluşlarının da asli ve sürekli kamu hizmetlerini memurlar eliyle yürütmesinin esas olduğu unutulmamalı, ihdas edilen memur kadrolarına Kamu Görevlerine ilk defa atanacaklar için yapılacak sınavlar hakkındaki genel yönetmelik hükümleri gereğince personel alınması sağlanmalıdır." ifadesi yer almış.

ANAYASA'YA VE YASAYA DA AYKIRI
İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişleri teftiş raporlarının bir diğer maddesinde ise " Samsun Büyükşehir Belediyesi'nde işçi kadrosunda bulunan personelden birçoğunun memur gibi asli ve sürekli görevlerde çalıştırıldığı ve bunun yaygın bir uygulama olarak görüldüğü ve benimsendiği incelenmiştir. Anayasa'nın 128. Maddesi'nde Devletin kamu İktisadi Teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asil ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle yürütülür. denilmektedir. 657 Sayılı Devlet memurları Kanunu süreklilik arzeden görevlerin memurlar eliyle yürütüleceğini, aynı kanunun değişik 33. maddesinde ise kadrosuz memur çalıştırılamayacağı hükmü ye ralmaktadır. Daimi işçi olarak çalışan kişilerin memurluk kadrolarında görevlendirmek TCK'nın 240, yeni düzenleme ile TCK 257'de "GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA" olarak tanımlanmıştır. " tespitleri bulunuyor.

BELEDİYEDEKİ UYGULAMA NASIL?
PARK TEK OTOPARK LTD Şirketi'nin araçlara Kabahatler Kanunu 38. madde'ye göre yazdığı para cezasını ödemek üzere yine ceza tutanağında yazılı Büyükşehir Belediyesi Zabıta Müdürlüğü'ne gidenler burada cezayı ödemek isterlerse cezalar alınmıyor. Görevliler vatandaşa cezaların zabıta tarafından kesileceğini ve adrese geleceğini belirtiyor. Yani ceza size kesilmiş makbuzu ile gelirken zabıta daha kesmemiş. Ceza aslında sadece zabıtalarca yazılıyor. Ama uygulamada zabıta cezayı görmeden geçici işçi statüsünde çalışan personelin tutanağı ve imzasına göre oturduğu yerden yazıyor. Hukukçular bunun yetki devri anlamını taşıdığı ve devlet memurları eliyle yapılması gereken kamu görevlerinin yevmiyeli işçiler, hatta özel bir şirket emrinde geçici olarak çalışan işçiler eliyle yaptırıldığını ve bunun Anayasa ve 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu'na muhalefet olarak yorumlanabileceğini belirttiler. İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişleri de bu ve benzer eylemi TCK 240 ve yeni düzenlene, halen yürürlükte olan TCK 157. maddede tarif edilen Görevi kötüye kullanma suçunu da oluşturduğunu ifade etmişlerdi.

ŞİMDİ NE OLACAK ?
Parkomat tutanağı yazılan ve ceza alan vatandaşların yetkili olmayanlar tarafından hazırlanan tutanakları cezaya dönüşmek üzere Zabıta Müdürlüğü'nde mi bekletiliyor, yoksa zabıta görmeden yazdığı cezaları encümene mi sevk etti? Bu, cezaların araçların plakalarına göre adreslere gelmesi ile ortaya çıkacak. Bazı vatandaşlar uygulamanın yasal olmadığı konusunda kaygıları olduğunu ve tebliğ ile birlikte yargıya itiraz edeceklerini belirterek suç duyurusunda bulunacaklarını ifade ettiler.


Coşkun ÖZBEK