Bağırsaklarımızın ikinci beynimiz olduğu gerçeğini artık hepimiz biliyoruz, bağırsak sağlığını korumanın ne kadar önemli olduğunu da… Bunun için karşımıza her gün çıkan, bizlere yabancı birçok kelimeyi artık daha sık duymaya başladık: probiyotik, prebiyotik, simbiyotik, postbiyotik…
Uzun yıllardır piyasada olmalarına rağmen birkaç yıldır daha fazla popülerleşen probiyotikler; bağırsak florasında doğal olarak bulunan yararlı mikroorganizmalardır. Gaz, şişkinlik, kabızlık, ishal ve diğer sindirim semptomlarını azaltmanın yanında, gıda intoleransları ve yaygın bir sindirim sistemi bozukluğu olan irritabl bağırsak sendromu (IBS) ile mücadeleye de yardımcı olmaktadır. Kilo kaybı, sindirim ve nörolojik bozukluklar üzerindeki potansiyel etkilerine ek olarak probiyotikler kalp sağlığını, bağışıklık fonksiyonunu ve anksiyete gibi semptomları iyileştirebilir.
Prebiyotikler bağırsaktaki bakterilerin gelişmesini sağlayan, aktivitelerini seçici olarak artıran gıda bileşenleridir. Yani probiyotik mikroorganizmaların beslenebilmelerini sağlarlar. Probiyotikleri bir arabaya benzetirsek prebiyotikler benzindir, bağırsakta ne kadar çok probiyotik olursa olsun prebiyotiklerle beslenemezlerse işlevlerini yerine getiremezler.
Eğer probiyotiklerin gücünden daha fazla faydalanmak istersek, bolca prebiyotik besin tüketmemiz gerekir. Prebiyotik besinlerin glisemik indeksi düşüktür, prebiyotik besinler ince bağırsakta sindirime dayanıklıdırlar ve kalın bağırsakta fermente olurlar.
Probiyotik ve prebiyotiklerin birlikte bulunduğu gıdalar simbiyotikler olarak ifade edilir. Teoriye göre yalnızca probiyotik yerine probiyotik ve prebiyotiklerin birlikte tüketilmesi bağırsaklarda hali hazırda yerleşik olan yararlı organizmalar üzerinde daha büyük olumlu etkilere yol açabilir. Normalde probiyotiklerin çalışması için ek bir prebiyotik alınmasına gerek yokken bunların beraber tüketilmesi probiyotikleri daha etkili hale getirmektedir.
Simbiyotik terimi probiyotik ve prebiyotik takviyeleri için kullanılıyor olmasına rağmen aslında fermente gıdalar ve lifler yıllardır bilinen hem probiyotik hem prebiyotik içeren güzel simbiyotik gıda örnekleridir.
Postbiyotikler, fermantasyon sırasında probiyotikler tarafından üretilen yan ürünlerdir ve fermente gıdalarda bulunurlar. Bağırsaklarımızdaki faydalı bakteriler ya da probiyotikler, prebiyotiklerle beslendiğinde de benzer bir süreç yaşanır.
Post; ‘sonra’ anlamına gelir, yani sindirimden sonraki bir süreci kapsar, probiyotik mikroorganizmaların prebiyotik gıdalarla beslenmeleri sonucu postbiyotik denilen yan ürünler oluşur.
Probiyotik olarak adlandırılan bu biyoaktif bileşiklerin pek çok çeşidi vardır. Bu çeşitleri oluşturan şey probiyotiklerin ne ile beslendiğine bağlı olarak değişir.