Sokak İsimleri

 Acaba, cadde ve sokak isimleri ile, bizimkiler kadar oynanan bir başka ülke var mıdır? Bazen vefa duygusunun arkasına saklanılarak, çoğunlukla da yağcılık yapabilmek ve devletlülerden(!) bir şeyler koparabilmek için, sürekli oynanır cadde ve sokak isimleri ile. Bu iş, bazen de halka şirin görünebilmek amacı ile, tarihi kişilerin adları kullanılarak yapılır.
 Oysa, bu isimler şehrin belleğidir. Sokağın tarihi gizlidir o isimlerin içinde. Sokağa kimliğini veren, sokaktaki binalar, bahçeler, çeşmeler ve dükkânlar olduğu kadar bu isimlerdir de. O güzelim binaları, bahçeleri, çeşmeleri hoyratça yok ettik. Geçmişten kalan tek iz olan isimleri de yok etmekte bir beis görmüyoruz. Belediye Meclisinden çıkarılan bir karar... Artık her şey bitmiştir... Acaba öyle mi?
 Şehrimizden iki örnekle, düşüncelerimi açıklamak istiyorum. Yeni Hamam Caddesi'ni bilirsiniz. Adını kenarındaki, şimdi yok olan, yeni hamamdan alan. O hamamda yıkananlardan yaşayanlar varsa, uzun ömürler diliyorum. O hamamdan kalan tek iz olan caddenin adı, onların belleğinde yok edilebildi mi? Sanmıyorum!.. Belediye meclisinde bu karara oy verenler, “kötü mü oldu, caddenin adını Fatih Sultan Mehmet Caddesi yaptık” diyerek itiraz edeceklerdir bu görüşüme.
 Evet, kötü oldu... Hem de çok kötü...Öncelikle şunu belirteyim ki, Fatih'in büyüklüğüne bu isimle bir şey ekleyemezsiniz. Fatih'in dedim, çünkü O, Fatih olarak bilinir. Fatih denince akla İstanbul fatihi gelir. Yani, Fatih Sultan Mehmet gelir. Küçük bir caddenin adını değiştirerek Fatih Sultan Mehmet Caddesi yapmakla Fatih büyümemiştir ama, o caddenin tarihi yok edilmiştir. Açtığınız yeni bir caddenin adını, Fatih Sultan Mehmet Caddesi değil, Fatih Caddesi olarak belirleyebilirdiniz. Buna kimsenin bir şey demeye hakkı da olmazdı.
 İkinci örneğim, Irmak Caddesi'dir. Hangi gerekçe ile adı değiştirildi bilmiyorum. İlk aklıma gelen, “her şehirde bir Cumhuriyet Caddesi var, bizde de olsun” düşüncesidir. Elbette olsun... Cumhuriyet döneminde açılan bulvarlarımızdan birinin adını baştan, Cumhuriyet Caddesi veya Cumhuriyet Bulvarı koyalım. Hem Cumhuriyet döneminde açılmış, hem de Cumhuriyet'in büyüklüğü ile mütenasıp olsun. Bundan ancak gurur duyulur. Örneğin, yeni açılmakta olan ikinci bulvara bu isim yaraşırdı. Ne yazık ki, Irmak Caddesi adının yok edilmesi pahasına, bu imkân da yok edildi.
 İsim değişikliğinden sonra doğanlar için sorun yok belki ama, o sokakta oynayarak büyümüş, o sokaktan geçerek okuluna gitmiş, o sokakta gençliğini geçirmiş dünün çocukları için oluşan olumsuzluklar hiç düşünülüyor mu? Şehirlerde, rant uğruna, eski doku tamamen yok ediliyor. Köhnemiş  yapılar yenilenmeli elbette ama, bu işlem yapılırken sokağın karakteri değişmemeli. Fonksiyon değişikliği, gerektiğinde yapılmalı. Ama bunlar yapılırken, sokağın adına dokunulmasın. Hiç olmazsa adı ile yaşasın sokaklarımız.
 Bazı şehirlerimizde, sokak isimlerinin değiştirilmesinin üzerinden onlarca yıl geçtikten sonra bile, halkın belleğinde eski adın yaşadığı görülmektedir. Bu konuda şehrimizde bir araştırma yapılsa ve aradan bunca yıl geçmesine rağmen, Yeni Hamam Caddesi ve Irmak Caddesi isimlerini kullanmaya devam edenlerin oranı belirlense... Bu konuda yol gösterici ip uçları alınabileceğini düşünüyorum.
 Belki bundan sonra eski cadde ve sokakların isimleri değiştirilirken iki kere düşünülür ve düşünülen isimler yeni açılacak cadde ve sokaklara verilir. Her belediye meclisinin, kendi döneminde açılan cadde ve sokaklara isim babalığı yapma hakkı vardır ama eski sokak isimlerine müdahale etme hakkının olduğunu sanmıyorum.