SÜLEYMAN SALUR

SALURUN PENCERESİNDEN

SAMSUNUMUZUN DÜNÜ VE BUGÜNÜ

1940” lı yıllarda henüz Limanın yapılmadığı yıllırda Samsunda kır kahveleri çay bahçeleri sahili kaplamakta idi. Sokaklarda tazi incir ve üzüm kokardı. Manolyala sümbüllerin yarattığı kokular ile turlar atılırdı. Kızlar gelinler siyah tayyör giyinir. Kayınvaldeleri ile birlikte çay bahçelerinin önünü arşınlarlardı. Havanın kararması ile birlikte esnaflar kepenklerini kapatır evlerine dönerlerdi. Ticari döngü tamamen söze dayalı idi. Çek kavramının olmadığı dönemlerdi Yani söz senetti. Ticaret henüz yozlaşmamıştı. Şehrin batısı mısır tarlaları ile dolu idi. 19 Mayıs Lisesinin ilk inşa edildiği yer bu mısır tarlalarının sonu idi.Deniz iki üç katlı evlerin bahçelerinden dahi görünürdü. Bugün olduğu gibi henuz betonlaşmanın önü açılmamış sahil katledilmemişti,

1960 “lı yıllarda Matasyon ve Atakum tamamen köydü. Mecidiye, Saathane ve Subaşı caddeleri alışverişin merkezi idi. Kentin doğusunda mısır ekimleri durdurulmuş ve topraklar parsellenmeye başladı. Samsunun yerleşim alanının bu bölgeye doğru kaydırılması kararının alınması ile Söğütlübahçeye yapılan Pazar piknik gezintileri artık sona ermişti. Artık önlenemeyen bir yapılaşma ile bahçeler ortadan kalktı, Kuş seslerinin yerini araba kornaları almaya başladı. Samsunun yerli ailelerini saymak çok kolaydı.Soyadları ise “zadeler” olarak anılırdı. Deniz doldurulmaya başlandı. Liman yapıldı.  

Zahireciler Buğday Pazarı ve Saathane Zanaatkar ise Subaşı ve Demirciler yokuşunda yer alırdı. Saathaneye dik uzanan sokaklarda kuyumcilar yer almakta idi. Trakya ve Yugoslavyadan gelen göçmenler genellikle kerestecilikle muşguldü.Bakırcılarda bu yokuşda yer almakta idi. Mısır, Tütün ve sebzelerini  Samsuna getiren ve satan köylüler Unkapanındaki Taşhanda atları veya eşekleri terüe gelirhayvanları bodrum katta kendileri ise üst katta birlikte kalır ve gecelerler. Ertesi gün sabah ezanı ile birlikte köylerine dönerlerdi.

1954 seçimleri ile Samsunun siyasi profili değişti. Tek parti döneminin sona erdiği 1946 seçimlerinden sonra kent CHP ve Demokrat partililer olarak ikiye bölünde ve artık sosyal yaşamın her alanında siyaset konuşulur olmuştu. İnsanlar artık birbirleri ile selamlaşmayı dahi kesmişti. 1954 yılındaki seçimlerde 11 milletvekilinin tamamını Demokrat Parti çıkararak CHP nin saltanatına son vermişti. Kentte sınıf farkları oluşmaya başladı sosyo ekonomik ve kültürel yapı arasında derin çizgiler oluştu. Bu ayrım zaman içinde insanların yaşama biçimlerinde oturulan evlerde. Kullanılan arabalarda çocukların egitimind kadınların giyim kuşamlarında farklılıklar daha belirginleşti

1950 yılında kurulan Şehir Kulübünde  tenis dersleri verilmekte idi.  Tütün 1950”li yıllardan itibaren Samsun ekonomisini canlı tutmaya ve Türk tütün Başta Amerika ve Avrupaya açılmaya başladı.Tütünü fındık takip etti. 1960 “lı yıllarda Samsun-Trabzon ve Samsun-Sinop  ve Samsun Ankara karayolları yapıldı. 1954 yılında isei deniz limanı işletmeye açıldı.

Geçmişe yolculuk yapıldığında gerek fiziki ve gerekse sosyal anlamda ülkenin sayılı kentlerinden olan Samsunun bugünkü profili ise hepimizce malumdur. Çarpık kentleşmenin izleri kentin tüm ana arterlerinde ve sokaklarında apaçık görülmektedir. Bir dönemler sümbül  manolya ve incir kokularının hakim olduğu sokaklarda artık bir şeylerin kokusun u almak dahi mümkün değildir. Yağışlı havalarda kent adeta Venedik kentine dönmekte. Trafik keşmekeşi her geçen gün artmaktadır. Her seçim döneminde iktidar partilerini kazandıran Samsun ne yazık ki her geçen yıl kendini yok etmektedir.