Ahlak kavramı dinî terminolojide “İnsanın iyi veya kötü olarak nitelendirilmesine sebep olan manevî vasıfları, huyları ve bunların etkisiyle ortaya koyduğu iradeli davranışlarının bütününe verilen addır.”[1] Buna göre ahlakın bir iyi bir de kötü yanı vardır ve yapıştığı kişinin değer potansiyelini bütünüyle belirlemektedir. Şöyle ki iyi ahlaklı biri aynı zamanda iyi ve değerli biri olarak görülürken kötü ahlaka sahip biri ise kötü ve değersiz biri olarak tescillenir. Bu durumda ahlak, dış etkenlere bağlı olarak şekillenip değişebilen bir yapıya sahip olabilir mi? Elbette!...

İyi ahlak; Kur’an’a, sünnete ve akl-ı selime uygundur. Kötü ahlak ise; Kur’an’a, sünnete ve akl-ı selime ters bir yapı arz etmektedir. Dolayısıyla bir Müslüman’ın ahlakı Kur’an ve sünnet ile şekillenen İslâm ahlakıdır.

İnsanı en güzel şekilde yaratan Allah, aynı zamanda ona iyilik ve kötülüğü seçme potansiyelini vermiştir. Bununla birlikte onu kendi haline bırakmamış; iyiliğe giden yolları öğretmenin yanı sıra kötülükten uzak kalma noktasında kendisine yardımcı olacak savunma mekanizmalarını da tanıtmıştır. İşte Allah’ın insana sunduğu bu lütfa tam olarak İslam Ahlakı diyebiliriz.

İslâm ahlakının kaynağı Kur’an ve sünnettir. Hz. Peygamber’in ahlakı Kur’an ahlakıydı. Kur’an’ın ifadesiyle o, en yüce ahlâka sahipti.[2] Yine Peygamber efendimiz, güzel ahlak sahiplerini överken kötü ahlaklıları ise yermiştir. Ona göre ahlakı en güzel olanlar insanların en değerlileridir. Cennete ahlakı güzel olanlar girecektir. İbadetler bile güzel ahlakla değerli olurken kötü ahlak, ibadetlerin ruhunu ortadan kaldırarak elde edilecek sevap ve faziletleri ortadan kaldırmaktadır. Örneğin oruçla ahlak arasındaki bağı efendimizin şu sözünde bulmaktayız: “Kim yalan sözü ve yalan ile iş yapmayı terk etmezse Allah’ın onun yemesini ve içmesini terk etmesine ihtiyacı yoktur.”[3]

Giriş bölümünde ahlakın dış etkenlere bağlı olarak değişebileceğinden bahsetmiştik. Hakikat odur ki insanın şeref ve değerini artıracak güzel ahlak ancak Kur’an’ın hikmet dolu mesajlarını anlayıp uygulamakla ve Rasulullah (sav)’ın ahlakı olan Kur’an ahlakıyla bezenmek suretiyle kazanılacaktır.