Okuma biçiminiz okuyacağınız metne ve metnin önemine göre değişebilmektedir. Burada önemli olan etkin okumaktır.

Etkin okuma beş aşmada gerçekleşmektedir. Bu etkin okuma yöntemi Amerikalı psikoloji profesörü F.Robinson tarafından  geliştirilmiştir. Bu yönteme kısaca İSOAT denmektedir.

                      İ – İnceleme

                     S – Sorular oluşturma

                     O – Okuma

                     A – Anlatma

                     T – Tekrarlama

İnceleme: Kitap içinde ne anlatılmak istendiğini anlayabilmek ve genel bir fikir edinmek için baştan sona 3-4 dakika süreyle “göz atma” yöntemiyle okunmasıdır. Bu uygulanırken şu hususlara dikkat edilmelidir.

                                                      a)           Kitabın adı

                                                      b)           Yayın yılı

                                                      c)           İçindekiler bölümü

                                                     d)           Kaynakça

                                                      e)           Önsöz ve giriş bölümü

                                                       f)           Başlık ve alt başlıktır

Okunacak metin kitabın bir bölümü ise o bölüm baştan sona göz gezdirilerek incelenir. Bu göz gezdirme sırasında şunlara dikkat edin.

·        Başlık ve alt başlıkları okuyun

·        Bölümün özetini okuyun

·        İlk paragrafı okun

·        Her başlığın altındaki birinci cümleyi okuyun

·        Farklı yazı biçimlerini okuyun.(koyu.italik v.b.)

·        Her bölümün son paragrafını okuyun

Bölüme göz gezdirmek 2-4 dakika sürer. Bu süre içinde öğrencinin aklında 5 -7 arası nokta kalacaktır. Genellikle ders kitaplarının her bölümünde 6 ana nokta bulunur.

Sorular oluşturun: Kitaptaki bir bölümü bir takım sorulara yanıt bulma amacıyla okunursa hem daha iyi anlaşılır hem de dikkati yüksek tutar. Ayrıca bu süreç okumayı daha zevkli yapacaktır. Çünkü okurken sorulara yanıtlar bulmaya çalışılacaktır. Bu nedenle okuma aşamasına geçmeden sorular oluşturulur.

Metni okurken şu sorulara cevap bulmaya çalışın:

1.           Bu bölümü neden okuyorum?

2.           Beni özellikle neler ilgilendiriyor?

Bu sorular okumada amaç oluşturmanın en basit yoludur.

Her başlık ve alt başlıkları, farklı yazılmış ve italik yazıları soruya çevirin.

Örneğin; başlık “verimli çalışma” ise “verimli çalışma nedir?”, “verimli çalışma nasıl gerçekleşir?” gibi … çıkardığınız soruları yazılı hale getirmeye çalışın. Bu size daha da yararlı olacaktır.

Kim, ne zaman ve nerede gibi yüzeysel cevaplar içeren sorular yerine ne, niçin ve nasıl gibi düşünmeyi gerektiren, ayrıntı cevaplar gerektiren sorular sorun.

Araştırmalar amaçlı okuyan öğrencilerin, özel bir amacı olmadan okuyan öğrencilerden bilgiyi anımsamada yüksek bir orana sahip olduğunu göstermektedir.

Okuma: Yukarıdaki şekilde hazırlana soruların yanıtlarını bulma amacıyla okumaya başlanır. Okuma sırasında işaretleme iki şekilde yapılabilir:

1.      Sayfanın kenarlarına kendi özel işaret sistemini uygulamak: Bu sistemin amacı tekrar sırasında ilgili düşüncelerin kolaylıkla bulunmasıdır. Örneğin:önemli, ? anlaşılmayan düşünce, öz. Özet, 1. birinci sorunun yanıtı gibi

2.      Öğrenci sorusunun  yanıtını öğrendikten sonra not kağıdına cevabı kendi cümleleriyle yazar. Uzun uzun yazmasına gerek yok cevabı anımsatsa yeter.

Okuma sırasında kitabın yada metnin en önemli noktaları 4 yerde bulunur.

1.      Paragrafın ilk cümlesi

2.      Grafikler, tablolar, çizelgeler

3.      Anahtar sözcükler

4.      Bölüm özetleri

Bu işlemleri 15 – 20 dakikada tamamlayabilirsiniz.

Anlatma: Etkin okumadaki en kritik nokta burasıdır. Çünkü daha önce belirtilen soruların cevaplarının anlatılmasıyla bilgi artık öğrencinin belleğine geçecektir. Bu bölümde öğrenci kitabı kapatır. Gerekirse notlarına bakarak metni sesli olarak anlatır. Bilgiyi yüksek sesle anlatır. Bazılarına  bu sesli anlatım çok gereksiz gibi gelebilir. Ancak bilgi sesli anlatılırsa öğrenci hem sözel hem de işitsel olarak bilgiyi elde edecektir.

Sesli anlatmanın yararları:

1.      Zihnin dağılmasını önler

2.      Dikkati yüksek tutar

3.      Sözcüklerin telaffuz edilmesi, onların belleğe yerleşmesini ve anımsamayı kolaylaştırır.

4.      Önce soru sorup sonra yanıtlanmalıdır. Böylece uyarıcı tepki bağı oluşur ve yanıtın zincirleme gelmesi sağlanır.

Bu çalışma 4 – 5 dakika sürmelidir.

Tekrarlama: Bu son aşamada alınan notlara bakılmadan tüm konu zihinde tekrarlanmalıdır. Hatırlanmayan bölüm varsa atlanır. Daha sonra yanıtı bulunarak tekrarlanır. Bu aşamanın süresi yaklaşık 4 – 5  dakikadır. Tekrarlar mümkünse her ders için yapılmalı. Notlarınızdaki yerleri hatırlayarak yapmalısınız.