İnsanlar arası iletişimin en önemli kuralarından birisi, karşınızdaki kişilere isimleriyle hitap etmektir. Hayat okulunda bir çok yüz ve isimle karşılaşacaksınız. Onlarla sağlıklı iletişim kurmak, “sen benim için değerlisin” mesajını vermek için kişililerin yüzlerini ve isimlerini hafızaya almak ve onlara isimleriyle hitap etmek oldukça önemlidir. Başarı ve kazanç açısından da, insan ilişkilerinin %87,5 gibi büyük bir paya sahip olduğunu yapılan araştırmalar da göstermektedir. Dolayısıyla okul hayatında ve hayat okulunda isimleri ve yüzleri hafızaya alabilme gücüne sahip olmanız gerekir. İsimleri ve yüzleri hafızaya almak zordur ama unutmak çok kolaydır. Bu nedenle bunları hafızaya kazımak özel bir çaba ister. Bu bölümde isimleri ve yüzleri nasıl hafızanıza kazıyacağınızı öğreneceksiniz.

Öğretmenseniz, öğrencilerinizin isimlerini ve yüzlerini hafızaya almanız gerekir. Politikacıysanız, karşılaştığınız bir çok bürokrat ve vatandaşın isim ve yüzlerini hafızanıza almanız gerekir. Öğrenciyseniz, öğretmen ve arkadaşlarınızın isimlerini ve yüzlerini hafızanıza almanız gerekir. Polis iseniz, arama listesindeki suçluların sim ve yüzlerini hafızanıza almanız gerekir. Şehirler arası seyahatlerim sırasında bir çok otogarda “aranıyor” yazılı bir çok afişle karşılaştım. Bir çoğunuzda bunlarla karşılaşmışsınızıdır. Ancak size soruyorum afişteki bir ismi veya yüzü hatırlıyor musunuz ? Cevabı duyar gibiyim, “hayır” diyorsunuz. Bu bölümde anlatacağım bu yöntemle normal bir vatandaşın ve polislerin işleri daha da kolaylaşacak.

“Senin yüzün bana hiç yabancı gelmiyor”, “sizinle daha önce karşılaştık mı?” Gibi  cümlelerle sık karşılaşmışsınızdır. Bunun nedeni nedir ? Bunun nedeni yüzlerin (somutun) isimlerden (soyuttan) daha kolay hafızaya alınmasıdır. Bunun nedeni nedir ? Yüzler somuttur yani görseldir. İsimler ise soyuttur ve işitseldir.

Yüzleri nasıl hafızanıza alacaksınız ? Bu yüzlere ismi nasıl ekleyeceksiniz ? Kişinin adını soyadını ve yüzünü nasıl hafızaya alıp daha sonra hatırlayacaksınız ?

İsimler ve yüzler hafızaya alınırken bazı ilke ve kurallara dikkat edilmedir. Bu ilkeler nelerdir ?

1.    Kendinize hedef belirleyin. Yani bugünden itibaren tanıştığınız herkesin isimlerini hatırlamak için her şeyi yapıp, önemli bir caba sarf edeceğinize karar verin.

2.    Bir kişiyle ilk defa tanıştığınızda onun ismini doğru duymaya  özen gösterin, doğru duyduğunuzdan emin olun. Hatta isimlerini tekrar etmelerini sağlayın. Mümkünse anlamını sorun. İsmin anlamı, çağrışım kurma aşamasında size yardımcı olacaktır. (eğer bilinen bir ismin anlamını sorarsanız buda sizin bilgisiz olduğunuzu çevrenizdekilere gösterir buda istenmeyen bir durumdur)

Eğer tanıştığınız kişinin ismi size bir anlam çağrıştırmıyorsa onu parçalayarak anlamlı hale getirebilirsiniz. Bunun için daha önce anlattığım “soyutları, somuta” çevirme yönteminden faydalanabilirsiniz. Örneğin “atakan” isminin anlamını bilmediğinizi düşünelim. Şu şekilde ismi daha anlamlı bir hale getirebilirisiniz; “ata-kan”. Örneğin “cemil” ismini “cem-il” şeklinde parçalayıp anlamlandırabilirsiniz. Bunları daha sonra çağrışım yöntemiyle birbiriyle bağlayabilirsiniz. Örneğin; “atalarımın kanı pahasına bu güzel yurdu savunmak için savaştığını hayal edebilirsiniz (atalarımızdan birisinin yüzünün tıpkı ismini hafızamıza aldığınız kişiye benzediğini de hayal edeceğiz.)” “Cemil” ismini ise parçaladıktan sonra şöyle hafızamıza alabiliriz; “cem adındaki çok samimi bir arkadaşınızın il il dolaştığını hayal edebilirsiniz. (cem"in dolaştığı her ilde mutlaka yüzünü hafızanıza aldınız cemil ile karşılaştığınızı da hayalinize ekleyeceksiniz.)”

Hafızaya alınması en zor olan isimler anlamı bilinmeyen, yabancı dillerden dilimize yerleşmiş olanlardır. Bunlarda yukarıdaki paragrafta anlattığım “parçalama” yöntemine göre ve sağ beyin kullanılarak, yani hayal gücü kullanılarak anlamlandırılabilir. Ancak bir başka yöntemde bu aşamada kullanılabilir, “Kafiyelendirme”. Yani o ismi/ kelimeyi hatırlatacak bir başka kelime kullanılabilir. Örneğin “arın” ismini bize “karın” kelimesi hatırlatabilir. Bu isim hafızaya alınırken “karın “ kelimesi kullanılır. “dün akşam karın ağrısından uyuyamadığınız ve doktorun (doktorun yüzü hafızanıza aldığınız kişinin yüzü olacak) sizi muayene etmek için elinde kocaman bir iğneyle geldiğini hayal edebilirsiniz.” Arın"ın soyadı da “kavruk” olsun bu soyadı da “kavurma” kelimesiyle hatırlayabilirsiniz. “kavurma yapmak için kediyi kestiğinizi hayal edebilirsiniz.” Daha sonra isim ve soyadı için kurduğunuz çağrışımları birbirine bağlayabilirsiniz. “dün akşam karın ağrısından uyuyamadığınız ve doktorun (doktorun yüzü hafızanıza aldığınız kişinin yüzü olacak) sizi muayene etmek için elinde kocaman bir iğneyle geldiğini, doktor nedenini sorduğunda kedi etinden kavurma yediğinizi söylediğinizi hayal edebilirsiniz.”

3.    İlk tanışma aşamasında sizin sorduğunuz sorulara tanıştığınız kişi cevap verirken onun ismini aralama yöntemine göre belirli aralıklarla tekrar edin.

4.    Tanıştığınız kişinin ismini ve yüz yapısını en kısa sürede kurduğunuz çağrışımla birlikte anlayarak bir yere not edin. Daha sonra bunu tutmayı önereceğimiz “isim ve tanışma” defterine en kısa sürede not alın

5.    Tanıştığınız kişiyle konuşurken ona sürekli ismiyle hitap edin ve sürekli ismiyle hitap etmeye özen gösterin.

6.    Tanıştığınız kişinin yüz yapısına dikkat edin. Kaşları kalın, alnı açık, gözleri siyah, sivilceli v.b. Yüzüyle ilgili bir çok ayrıntıya dikkat edin. Daha önce anlattığımız gibi ayrıntı ne kadar fazla olursa, hafızaya bu uyarıcıyı daha kolay uzun süreli bellekte depolar.

7.    Tanıştığınız kişinin yüzüne dikkatlice bakın. Onu çok iyi tanıdığınız ve ismine karşılık gelen birisiyle özdeşleştirin. Tanıştığınız kişinin yüzüyle, vücut yapısıyla, ismiyle daha önce tanıştığınız bir kişiyi veya nesneyi, materyali bağdaştırın. Aynı zamanda bu tanıştığınız kişi sizde nasıl bir imaj uyandırıyor. Mizacı hangi arkadaşınıza ve tanıdığınıza benziyor. Bunu nasıl yapacağınızı size bir örnekle anlatayım.

Psikolojik Danışma için sürekli yanıma gelen bir birisi vardı. Ama yanıma her geldiğinde onun ismini unutuyordum. Adı da Şükrüydü. Üniversite yıllarında tanıdığım bir arkadaşım vardı. Onun da adı Şükrüydü. Sima olarak da bu kişi ona çok benziyordu, onu arkadaşımla özdeşleştirdim ve o kişi her yanıma geldiğinde okul arkadaşım Şükrü aklıma geliyordu ve  ismini ona söyleyebiliyordum. Böylece iletişimimizde daha etkili oluyordu.

8.    Bir “isim ve tanışma” defteri tutun. Tanıştığınız kişilerin isimlerini, yüz yapılarını o deftere yazın. Yani karşılaştığınız isimlere karşı böylece tecrübe kazanın.

9.    Tanıştığınız kişinin, yüz, beden yapısıyla, mizacı, imajıyla, ismini hayal kurma ilkelerine uygun bir şekilde çağrışım kurun. Eğer o kişiyle karşılaştığınızda “yüzünü hatırlıyorum ama ismini çıkaramadım” derseniz o zaman bu çağrışımı doğru bir şekilde yapamamışsınız demektir. Bunun için daha çok tecrübeye ihtiyacınız var demektir. Bu çağrışımlar kurulurken abartılı, komik, canlı yani hayal kurma teknikleri kullanılarak hafızaya kazınmalıdır.