Mustafa Kemal Paşa"nın Samsun"a Çıkmasına Sebep Olan İlk Mütareke

Mustafa Kemal bu mütareke ile ilgili olarak şunları söylüyordu; Osmanlı Hükümeti bu mütareke ile kendini kayıtsız şartsız düşmana teslim etmeğe muvafakat etmiştir. Yalnız muvafakat etmiş değil, düşmanların memleketi istilâsı için onlara muaveneti (yardımı) de vaat eylemiştir. Bu Mütareke olduğu gibi tatbik edildiği takdirde memleketin baştan sona kadar işgal ve istilâya maruz olacağı şüphesizdir.

Mondros Ateşkes Antlaşması'nın başlıca hükümlerinden birkaçı şunlardır:

1- Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz'e serbestçe geçişin temini ve Çanakkale ve Karadeniz istihkâmlarının İtilâf Devletleri tarafından işgali sağlanacaktır.

2- Osmanlı sularındaki bütün torpil tarlaları ile torpido ve kovan mevzilerinin yerleri gös- terilecek ve bunları taramak ve kaldırmak için yardım edilecektir

3-Hükümet haberleşmesi dışında, telsiz, telgraf ve kabloların denetimi, İtilâf Devletlerine geçecektir.

4- Hudutların korunması ve iç asayişin temini dışında, Osmanlı ordusu derhal terhis edilecektir.

.5- Karadeniz'deki torpiller hakkında bilgi verilecek

6- Osmanlı demiryollarından İtilâf Devletleri istifade edecekler ve Osmanlı ticaret gemileri onların hizmetinde bulundurulacaktır.

7- Askerî, ticarî ve denizle ilgili madde ve malzemelerin tahribi önlenecektir.

8- Bütün demiryolları, İtilâf Devletlerin zabıtası tarafından kontrol altına alınacaktır.

9- Hicaz, Asir, Yemen, Suriye ve Irak'taki kuvvetler en yakın İtilâf Devletlerinin kumandanlarına teslim olunacaktır.

10- Trablus ve Bingazi'deki Osmanlı subayları en yakın İtalyan garnizonuna teslim olacaklardır.

11- Gerek askerî teçhizatın teslimine, gerek Osmanlı Ordusunun terhisine ve gerekse nakil vasıtalarının İtilâf Devletlerine teslimine dair verilecek herhangi bir emir, derhal yerine getirilecektir.

12- İtilâf Devletleri adına bir üye, iaşe nezaretinde çalışacak bu devletlerin ihtiyaçlarını temin edecek ve isteyeceği her bilgi kendisine verilecektir.

13- Osmanlı Hükümeti, merkezî devletlerle bütün ilişkilerini kesecektir.

14- Müttefiklerle Osmanlı Devleti arasındaki savaş, 1918 yılı Ekim ayının 31 günü mahallî saat ile öğle zamanı sona erecektir.

Büyük bir öfke ve hayal kırıklığı ile evine dönen M. Kemal Paşa, telefonla Yıldız Sarayını aradı ve padişah ile görüşmek istediğini iletti. M. Kemal, “hemen” görüşmek istiyordu, randevu 22 Kasım'a Cuma gününe verildi.
Cuma selamlığı sonrasında yapılan beşinci görüşme, Mustafa Kemal"e göre süre olarak “çok uzun”, içerik olarak “kısa” idi. Sultan Vahdettin hemen söze başladı:
- Ordunun kumandan ve subayları eminim ki seni çok severler. Onlardan bana bir fenalık gelmeyeceğine bir teminat verir misin?

Son görüşme M. Kemal"in Dokuzuncu Ordu Müfettişliği görevine atanmasından sonra yola çıkmadan önce yapıldı.
Samsun"a çıkmasının nedeni “Samsun çevresinde Türkler" in Rumlar" a saldırılarının önüne geçilmesi” ni sağlamaktı.

M. Kemal, Samsun"a hareketinden önce bir kez daha (aynı zamanda son defa) huzura kabul edildi. Davet bizzat padişah tarafından yapıldı. Görüşme Yıldız Sarayı"nın ufak bir salonunda gerçekleşti. M. Kemal"in ifadesiyle, “adeta diz dize denecek kadar yakın” oturularak yapılan bir kabul idi bu.
Boğaz"dan Yıldız Sarayı"na doğru dönmüş işgal güçlerinin topları altında gerçekleşen görüşme

Siyasi hata olarak yapılan bu anlaşma koca imparatorluğun sonunu getirmiştir.

Her zaman olduğu gibi devletler kuran, esaret altında yaşamayı sevmeyen Türk halkı için ise bir güneş doğmuştur 19 Mayıs 1919 da samsundan.

Bugünkü yazıma da son verirken, tarihte de olduğu gibi hak Teâlâ bizleri böyle hatalarla imtihan etmesin. Âmin…

Saygılı onurlu güzel günler milletimizin üzerine olsun selamlar…