Ergenekon iddianamesi birçok korkunç gerçeği gözler önüne serdi. Bu aşamada Ergenekon, bir anlamda Türkiye"nin bir derin hesaplaşmasının son aşamasıdır. Eğer ciddi olarak susurlukta yapılan hatalar aynı şekilde yapılmaz ve derin yapılanmanın üstüne gidilirse, Türkiye"nin daha demokratik ve daha çok hukuk devleti olacağına kesin gözüyle bakabiliriz. Her ne kadar hala aman efendim bunlar hep iddia, hep fasa fiso ya da ""pompalı tüfekle darbe yapacaklardı"" gibi davanın boyutunu, önemini küçültmeye yarayan çabalardan bu seferlik bir sonuç alınamayacağını umuyorum. İddianamede birçok isim geçiyor ve bunların çoğu da toplumun üst sınıfını temsil eden göz önünde olan insanlar. Bazılarının nasıl olup da bu işte olduklarını sorguluyorsunuz elbet, ama sonuçta eğer bir cemaat türü bir yapılanma varsa alttakilerin ve üsttekilerin rolünü benimsemeleri daha kolay olacaktır. İnsan yeter ki kendisini vatan kurtarmaya ve vatanın asıl sahibi olarak görmeye kendini inandırsın. Hemen o yolda bütün güçlerini seferber ederler.

 Burada aklıma gelmişken zimbardonun bir deneyi vardır. Bu deneyde kendilerine biçilen rolleri insanların nasıl rahatlıkla kabullendiğini ispata yönelik bir deneydir. Zimbardo Deneyi"nde psikolojik ve sosyal yönden dengeli 24 yüksek lisans öğrencisi rastgele iki gruba ayrılıyor. On iki tanesine gardiyan sosyal rolü verilirken on iki tanesine mahkûm sosyal rolü verilmiştir. İki hafta sürmesi planlanan deney altıncı günde sonlandırılmak zorunda kalınmıştır. Denek gardiyanların, denek mahkûmlara yaptıkları eziyet deneyin daha fazla sürdürülmesine olanak tanımamıştır.

Deneyde görüldüğü gibi denekler farkında olmadan içine girdikleri yeni dünya tarafından şekillendirilmeye, bu dünyanın şartlarına uyum gösterecek şekilde değişmeye de başlamışlardır. Deney sosyal rollerin davranışları nasıl etkilediğini göstermiş, çevrenin ve otoritenin sosyal rolleri oynamada nasıl belirleyici olduğunu ortaya koymuştur. Deneyler vasıtasıyla insanların yeni ortamlarda yeni sosyal rolleri nasıl üstlendiklerine ve bu rollerin bir süre sonra insanı nasıl değiştirdiğine, davranışlarına nasıl etki yaptığına dair gündelik yaşama ilişkin bilgiler elde edilmiştir. Buradan hareketle Ergenekon operasyonunda ismi geçen şahıslarla ilgili olarak efendim bunlar saygıdeğer insanlar nasıl böyle organizasyonlar içinde yer alabilir diyenlere deneyden yola çıkarak psikolojik olarak eğer siz verilen rollere şartlanırsanız kolayca o rolün gereklerini de belki farkında olarak belki de olmayarak yaparsınız. Hasan Sabbah"ın fedaileri de benzer bir şartlanmışlık ve rol benimsetme olayından başka bir şey değildi. Türkiye"de bunca vatan kurtarma heveslisi olduktan sonra her şey yapabilirsiniz.
Velhasılı kelam Türkiye bu davayla kendi gladyosunu temizlemek ve hukukun ve demokrasinin önünü açmak ya da açmamakla karşı karşıya kalmıştır. Eğer bu davada istenildiği gibi sonuna kadar gidildiğine tıpkı Avrupa ülkeleri bu hesaplaşmayı nasıl yaptılarsa Türkiye de bu hesaplaşmayı yapmak durumundadır. Geç kalmış ya da ertelenmiş bu hesabı artık kapatmak durumundayız. Demokrasi için, hukuk için, Türkiye"nin büyük geleceği için