Dinlediklerinizi daha uzun süre hatırlamak için neler yapabilirsiniz?

İnsan sosyal bir canlıdır. Bu nedenle iletişim kurmak insanlar arasındaki ilişkilerde oldukça önemli bir yer tutmaktadır. İnsanların büyük bir çoğunluğu zamanlarının %80 - %90"ını iletişim kurarak geçirirler. İletişimde ise temelde iki unsur vardır; konuşmak ve dinlemek. Ayrıca konferans, seminer, televizyon, tartışma gibi bilgi içeren iletişimlerde dinlemek daha da önemli bir hal almaktadır.
“Neden iki kulağımıza karşılık bir dilimiz var biliyor musunuz? Çok dinleyelim az konuşalım diye”
Diyojen
1.
Dinlemeye Odaklanın
Bir vapurun korna sesinin, simitçinin bağırma sesinin dikkat ve seçici algıdan geçerek uzun süreli hafızaya ulaşmamasının en önemli nedeni bizim bu seslere dikkat edip, odaklanmamamızdır. Çünkü bu sesler hayatın monoton sesleridir. Bizim içinde bilgi açısından bir önem taşımamaktadır. Öğretmen dersi anlatırken arkadaşınıza mektup yazıyorsunuz, patronunuz toplantıda önemli bir konuşma yaparken dosyanın arasına sıkıştırdığınız bir çizgi romanı okuyorsanız bu konuşmalara odaklanmadığınızın ve yine bu konuşmaları önemsemediğinizin bir göstergesidir. Doğal olarak da hafızanın dikkat ve seçici algı süzgecinde bu bilgilerde geçemeyerek, vapurun kornası, bir simitçinin bağırması muamelesi görecek, unutulacaktır. Eğer anlatılanları unutmak istemiyorsanız mutlaka anlatılan bilgiye odaklanın, dikkat edin. Anlatılanları anlamak ve öğrenmek için özel gayret gösterin.
2.
Etkin Dinleme Becerisi Kazanın
Bir konuşmayı nasıl dinlemelisiniz? Konuşmacının anlattığı önemli yerler nerelerdir? Tüm anlatılanları öğrenmemiz gerekir mi? Bu ve buna benzer birçok soruya cevap verebilmeniz için ilk önce etkin bir dinleme becerisine sahip olmanız gerekir. Etkin dinlemenin nasıl olması gerektiği “Etkin Dinleme” bölümünde geniş olarak açıklanmıştır.
3.
Not Tutun
Konuşmacının anlattığı her yer önemli midir? Anlatılanların hepsinin uzun süre hatırlanması gerekir mi? Tabiki hayır. Konuşmacı anlatacağı konuyu sıkıcı olmasın diye sözlerle, hikayelerle süsleyecektir. İşte bu noktada etkin dinleme becerisi oldukça önem kazanıyor. Konuşmacının anlattığı nereler önemli, nereler önemsiz? Sözlü veya sözsüz olarak dinleyiciye hangi ipuçlarını veriyor? Dinleme hangi sisteme göre yapılmalıdır? Bu ve bunun gibi bir çok soruya daha önce söylediğim gibi “Etkin Dinleme” bölümünde cevap vermiştik. Sağlıklı bir not tutabilmek için ilk önce etkin dinleme becerisine sahip olmalıyız. Daha sonra dinlediklerimiz “not tutma” bölümünde anlattığım gibi not tutmalıyız.
4.
Dinleyip, Not Tuttuklarınızı Anlayın
Konuşmacı konuyu anlatırken, Tabiki sizde dinlerken “kronik kayıplar” kelimesini kullanmış olsun. Eğer siz bunun ne anlama geldiğini bilmiyorsanız, not tutup evde veya işyerinde araştırmadıysanız bu bilginin dinleme yoluyla hafızaya alınmasında sorun yaşayacaksınız demektir. Çünkü hafıza anlamsız bilgileri ve daha önce hafızada var olan bilgilerle ilişkilendirilmeyen bilgileri uzun süre hatırlayamaz, unutma eğilimi gösterir. Eğer siz bu “kronik kayıp  ” kelimesinin “bir ürün, hizmet ve sürecin bir kalite eksikliğinin devam etmesi sonucunda ortaya çıkan kayıplar” olduğunu bilirseniz daha kolay öğrenecek hafızada var olan diğer bilgilerle ilişkilendirebileceksiniz. Bu nedenle dinlediğiniz bir konuşmada anlamadığınız yeri sorabiliyorsanız sorun soramıyorsanız not alıp daha sonra araştırıp bilgideki eksikliği giderin.
5.
Aktif Olun Pasif Değil
 Seminer, konferans, ders gibi dinlemenin ağırlıklı olduğu toplantılara katılırken mutlaka hazırlıklı gidin. Seminerin, konferansın, dersin konusu neyse onunla ilgili kitap, dergi okuyup kafanıza takılan yerleri sorulaştırın. Konuşmacıyı dinlerken bu soruları yakalamaya çalışın cevabını bulamadığınız soruları bizzat sorun ve cevap isteyin. Bir kişi topluluk önünde eğer bir soru sorup cevap alıyorsa o bilgi daha kalıcı oluyor. İsterseniz okul hayatınıza bir dönün. Öğretmenin sorduğu soruya cevap veren veya öğretmene soru soran kişiler bu soruyu ve cevabı asla unutmazlar çünkü öğretmen karşısındaki bu heyecana bu bilgiye duygularını da yani sağ beynini de aktif olarak katmıştır. Burada dinlediklerimizi hafızaya almada karşımıza bir ilke daha çıkar “duygularınızı katın.”
6.
Duygularınızı Katın
Konuşmacının anlattığı bilgileri dinlerken konuşmanın yapısına göre tepkiler verin. Hüzünlenin, gülümseyin, şaşırın. İnsan hafızası çok üzüldüğü ve çok sevindiği olayları unutmama özelliğine sahiptir. Anlatılan bilginin hayal gücünüzde içine girin onu duyun, hissedin, tadın, koklayın. Yani çok kanallı olarak da kaydetmeye çalışın.
7.
Hafızanıza Kazıyın
Eğer yukarıda anlattığım ilkelere uygun bir dinleme gerçekleştirmişseniz, dinlediklerinizi daha uzun süre hatırlamayı başaracaksınızdır. Ancak son olarak en kritik ve en önemli bilgileri, anahtar cümleleri tekrar yöntemi ve de güçlü hafıza teknikleri yöntemini uygulayarak hafızanızda daha da kalıcı hale getirebilirsiniz.
8.
Dinlediklerinizi Uygulayın
Dinleyip, not aldıklarınızı, hayal gücünüzü kullanarak hafızanıza kazıdığınız bu bilgileri uygulayın. Nasıl mı? Hemen bir kağıt kalem alıp yazılı, açık ve net bir ana hedef belirleyin kağıda yazın. Daha sonra bu ana hedefe sizi ulaştıracak bir ara hedef belirleyin. Bunları da yazın. Bu hedefinizi buzdolabınıza, duvarlara asın. Hedefe ulaşmak için stratejiler belirleyin harekete geçin.