KUR"ÂN-I KERÎM"İN KUR"ÂN"DAKİ İSİMLERİ 10 “el-HİDÂYET”

Değerli dostlar,

Bugün onuncusunu yazmaya çalışacağımız konu yine Kur"ân"ın Kur"ân"da yer alan isimleri hakkında olacaktır. Daha önce Kur"ân, Kitâb, Furkân, Nûr, Rûh, Şifâ, Beyân, Hakk ve Zikir kelimeleri üzerinde durmuştuk. Bu yazıda ise Kur"ân"ın diğer bir ismini tanıtmaya çalışacağız.

Kur"ân"ın bu saydıklarımızın dışında bir diğer ismi de hidâyettir. Hidâyet “yol gösterici, rehber, işaret” demektir. Bu anlamların dışında hidâyet, “bir varlığın, ne için yaratılmışsa o uğurda varlığını sürdürmesi” demektir. Tâhâ 20/50 ve A"lâ 87/3. âyette geçen hidayet etmek, “yaratılmışların yaratılış gayelerine uygun halde programlanması” demektir. Her varlığın bir yaratılış gayesi vardır. Canlı-cansız çevremizde görebildiğimiz veya göremediğimiz, bildiğimiz ya da bilemediğimiz ne kadar varlık varsa hepsinin mutlak surette bir yaratılış amacı vardır. Dühân sûresinin 38-39. âyetlerde bu gerçek şöyle ifade edilmektedir: “Biz, gökleri, yeri ve ikisi arasındaki varlıkları oyun olsun diye yaratmadık. Onları bir amaç uğruna yarattık; ancak insanların çoğu bu gerçeği bilmiyorlar.”

Hayatın ve ölümün var ediliş gayesi insanın imtihan edilmesidir (Mülk 67/2). İnsanoğlu, abes olsun diye yaratılmamıştır (Mü"minûn 23/115). Dünyada başıboş bırakılmadığı gibi âhirette de başıboşluğa terk edilmeyecektir (Kıyâmet 75/36). Üstelik insanoğlu sadece “inandım” demekle de bırakılmayacak; önceki milletler gibi çeşitli sınavlara tâbi tutulacaktır ("Ankebût 29/2-3). İmanda, ahlakta ve davranışlarda yanlış, bozuk, eksik ve çirkin olan her şey, yerini doğru, sağlam, tastamam ve iyi olana terk edinceye kadar bu değişim devam ettirilecektir (Âl-i İmrân 3/179).

İnsanın hidayeti yaratılış amacına uygun olarak inanması ve yaşamaya çalışmasıdır. İşte bu amacı gerçekleştirmek için gönderilen son mesaj Kur"ân"dır ve onun isimlerinden biri de Bakara 2/2"de belirtildiği gibi hidâyet kelimesidir. (Bu konuda pek çok âyet vardır: Bakara 2/2; 97; 185; Âl-i İmrân 3/138; En"âm 6/157; A"râf 7/203; Yûnus 10/57; Yûsuf 12/111; Nahl 16/64; 89; Neml 27/77; Lokmân 31/3; Fussılet 41/44; Câsiye 45/20). Kur"ân insan için bir yol haritasıdır; cennete gidişin rotasını verir. Kur"ân"da hidayetin isteyene verileceği açıkça beyan edilmekte, bunu şansa bırakacak veya tamamen ilâhî kadere terk edilecek herhangi bir yönünden söz edilmemektedir. Yüce Allah isteyene hidayet verir; isteyeni de sapıklıkta terk eder (İbrâhim 14/4). Hz. Peygamber bile sevdiğine hidayet edememişti; çünkü Yüce Allah isteyene hidayet vermektedir (Bakara 2/272; Kasas 28/56). Peygamberin (as) yapabileceği şey, Allah"ın yolunu göstermek, ona davet etmektir (Şûrâ 42/52-53). İman edene (Teğâbün 64/11) ve Hakk"a yönelen kişiye hidayet edilir (Ra"d 13/27). Demek ki hidayet bir isteğin sonucudur (Hacc 22/16).

Yüce Allah"ın, insan hayatına bir anlamda müdahalesi demek olan peygamberlik kurumu, ilk insan neslinden itibaren başlatılmış ve son ümmetin peygamberi olan Hz. Muhammed"in gönderilmesiyle tamamlanmıştır. Hidâyet olan Kur"ân"ın ifadesiyle “Allah"a ibadet edin, şeytandan kaçının” diye her ümmete mutlak surette bir peygamber gönderilmiş (Nahl 16/36), her kavmin bir hidayete çağırıcısı var edilmiş (Ra"d 13/7) ve her ümmetin bir peygamberinin olması sağlanmıştır (Yûnus 10/47). İşte bu son ümmetin de peygamberi Hz. Muhammed"dir; hidayet kitabı ise Kur"ân-ı Kerîm olarak belirlenmiştir.

Şimdilerde ve gelecekte her kim din adına bilgi verecek veya fetva vermeye kalkışacaksa ya da başka bir ifadeyle her kim Allah adına konuşacaksa Allah"ın hidâyet adını verdiği kitabından, yani Kur"ân"dan konuşmalıdır. Kur"ân dışında başka kaynaklardan konuşanlar daima hata yapmaya aday olduklarını akıllarından çıkarmamalıdırlar. Hz. Peygamber"in sünnetini arayanlar, işte onun risalet hayatı boyunca yaptığı gibi Kur"ân"ı anlatmaya ve yaşamaya çalışmalıdır. Çünkü Kur"ân"ın “yol göstericilik” anlamında Hidâyet oluşu ancak bu şekilde anlam kazanır. Allah"a emanet olun. Hoşça kalın.