Samsun Turizm Derneği Başkanı Mustafa Yavuz, Samsun'un doğal, tarihi, kültürel turizm potansiyellerinden, temel eksikliklere, otel sıkıntısından stratejik planlamaya kadar turizm ile ilgili merak edilenleri gazetemiz Yazı İşleri Müdürü Miraç Öztürk ile paylaştı.

Miraç ÖZTÜRK: Sohbetimize, Samsun'un turizm potansiyelinden başlayalım isterseniz. Bir turizmci olarak Samsun'u nasıl değerlendiriyorsunuz?

Mustafa YAVUZ: Bizler her zaman için Samsun'un ciddi bir turizm potansiyelinin olduğunu söylüyoruz. Öncelikli potansiyel derken Samsun'da kültürel bir birikim var. Sonuçta Anadolu'nun tarih kenti. Samsun'a baktığımızda onlarca tümülüs var. Samsun'da bir yol çalışmasında bile tarihi mezarlar çıkıyor. Çıkanların maddi bir değeri yok ama önemli tarihi değeri  var. Raylı sistem çalışmaları sırasında Kurupelit"te çıkan buluntular 500 yıl öncesine ait.  Hafif raylı sistemin geçtiği yerlerde 3. derece sit alanı olan yerler var. Raylı sistemin geçtiği alanın hemen yanı 1. derece sit alanı.

SAMSUN'UN SAHİLİ
KARADENİZ'DE KİMSEDE YOK
Bunun  yanı sıra Türkiye'de en çok kullanılan turizm malzemesi deniz, güneş, kum faktörleridir. Karadeniz sahillerine baktığımızda ciddi bir yatırım var. Mesela Gürcistan Batum'da bir yatırım var. Buralarda otel, eğlence ve kumar  merkezleri yapılıyor. Bu yatırımlar turizm potansiyelini artırır. Diğer Karadeniz ülkelerinde de bu yatırımlar var.  Bu kadar uzağa gitmeye gerek yok. Sinop'a Ünye'ye baktığımızda turizm kenti olarak ön planda. Samsun'umuzun kumsalına baktığımızda turizmin olmamasının hiçbir nedeni yok. Kendi yaşadığımız çevrenin içindeki güzellikleri fark edemiyoruz. Samsun'un sahil şeridi Karadeniz'in hiçbir şehrinde yok.

GÜZELLİKLERİMİZİ PAZARLAYAMIYORUZ
Ama Avrupa'da bir  şehirde ufak bir ırmak geçiyor ve o ırmağın çevresinde yatırımlar görüyoruz. Örneğin ırmağın kenarını üslenmişler,  tekne turları, tatil köyleri yapmışlar ve değerlendirmişler.  Bizim yapamadığımız da bu. Var olan güzelliklerimizi ele alıp kıymetlendirip pazarlamasını yapamıyoruz.

ÖZTÜRK: Peki Samsun'da turizm malzemesi olarak "tarih de var" diyebilir miyiz ? Daha doğrusu Samsun'da olmayan turistik değerleri sayabilir miyiz?

YAVUZ: Tarih var diyebiliriz, deniz turizm var diyebiliriz, doğa turizm var diyebiliriz, sağlık turizm var diyebiliriz yani Samsun'da hemen hemen her  şey var. Potansiyeli olan bir müzemiz var. Ama o eserlerimiz teşhir edecek bir müzemiz yok. Ufacık alana yerleştirilmiş bir müzemiz var. Yeni eserleri sergilenecek alanı kalmamış.

BELEDİYELER TURİZM BİRİMİ KURMALI
Kısacası Samsun'da her potansiyel var ama eksik olan o potansiyeli tanıtıp, pazarlayıp kullanamıyoruz.  Temel eksiklerimiz alt yapı. Bu eksikliği çözebilecek başarılı, profesyonel, sivil toplum kuruluşları ve  turizmci yok. Turizm Derneği olarak biz varız ama güçlü bir yaptırımımız yok. Ama meslek örgütü olsak etkili olma şansımız olabilir. Etkili olmak için yerel  yönetimlerde turizm birimleri oluşturulması lazım. Belediyelerimizde turizm ile ilgilenen birimler olması lazım. Bu birimler de gelen turistin Samsun'da gezebileceği gideceği haritaları, rehberleri, planlayıcıları, ulaşım araçları olması lazım ve bu birimlerin içinde de  profesyonel turizmcilerin olması lazım.

ÖZTÜRK: Turizmin Türkiye'deki gelişimi nasıl peki?

YAVUZ: Türkiye'de turizmcilik kendiliğinde gelişiyor. Bilinçli bir şekilde gelişim yok. Örneğin bir volkan patlaması sonucu kül bulutları oluşması ile uçuşlar yapılamadı. Bununla ilgili bir önlem, resmi uyarı duymadık. Turizm dünyada 150 yıldır ekonomik değer olarak kullanılıyor ama Türkiye'de turizm 30 yıldır ekonomik değer olarak kullanılıyor.

SEKTÖRDE EĞİTİMLİ İNSANLAR YOK
Turizm sektöründe genel olarak baktığımızda, turizm sektörü içinde eğitimli insanların olmadığını görüyoruz. Bence sorunların temeli bu eksiklikle ilgili. Eğer eğitimli kişiler turizm  sektöründe yer alırsa bu sıkıntıların giderilmesi mümkün.Turizm ile ilgili eğitim almış kişiler için okullar olması lazım. Okullar da başlı başına bir sorun zaten. Biz 1990 yılında  dönemin Samsun Valisi Şinasi Kuş'la ve dönemin Rektörü Naci Gürses ile turizm ile ilgili bir toplantı yapmıştık ve o toplantıda turizm okulu eksikliği hakkında konuşmuştuk. Ertesi sene Samsun'da Turizm Anadolu ve Otelcilik Lisesi ile 2 yıllık okul kuruldu. Ama Samsun bu okuldan yeterince yararlanamıyor. Çünkü okullar sektörden kopuk.

ÖĞRENCİLER SADECE KONAKLAMAYI ÖĞRENİYOR
Turizm ve otelcilik okullarında öğrenciler idareciliğe yönlendiriliyor. Ama turizm sektöründe idarecilik önemli değildi. Turizm sektörünün içinde konaklama dışında acentecilik sektörü var, yeme-içeme sektörü var. Bizim öğrencilerimiz sadece konaklama sektörüne yönlendiriliyor. Türkiye'ye yıllık 25 milyon turist geldiği söyleniyor. Hepsi ulaşım ile geliyor, yemek yiyor, konaklama yapıyor. Her 3 sektörü kullanıyor. Ama bizim öğrencilerimiz sadece konaklama sektörü dışında aşçılığa, acenteciliğe ve bunların içindeki önemli departmanlara yönlendirilmiyor.

OKULLARDA AŞÇILIK EĞİTİMİ YOK
Şunu altına çizmek gerekir ki, bir otelde onu tanıtıcı dergiye yada broşüre otelin kadrosunun fotoğrafları konulacaksa ilk sırada otelin  genel müdürünün, ikinci sırada şef aşçının fotoğrafı yer alır. Bu ikisi o kadar önemlidir yani. Ama turizm ve otelcilik okullarımıza baktığımızda hiçbirinde aşçılık üzerine eğitim verilmediğini görüyoruz.

ÖZTÜRK: Samsun'a 4 yıllık Turizm Fakültesi açılacağı söyleniyordu?

4 YILLIK FAKÜLTE ACİL İHTİYAÇ
YAVUZ: Önceki dönem Rektör Ferit Bey ile konuyla ilgili bir toplantı yapmıştık. Ama yapılan araştırmada Samsun'da 4 yıllık fakülteye ihtiyaç olmadığına dair bir sonuç çıktı demişti. Şimdiki Rektör'ümüz Hüseyin Bey bu konuya eğildi ve bir çalışma başlatıldı ama senatodan bir karar daha çıkmadı. Yani açılıp açılmayacağı ile ilgili bir karar şuan yok. Kararın  çıkması için de kesin bir zaman verilemiyor. Ama bize göre aciliyeti var. Çünkü Samsun'daki otellerin bir kaçı profesyonelce işletiliyor. Profesyonel işletilmeyen oteller  Samsun'un kalitesini düşürüyor. Bu da Samsun turizm sorunları arasında büyük rol alıyor.

SAMSUNLU OTELCİLİĞİ SIRADAN GÖRÜYOR
Samsunlu insanlar otelcilik sektörünü sırada görüyor. Bu da Samsunlu iş adamları üzerinde mahalle baskısı yaratıyor ve otelciliğe sıcak bakamıyorlar. Samsun'daki otel  sayısına baktığımızda 10 turistik belgeli 10 otel var, yatak sayısı ise 800 ile bin 200 olarak gözüküyor. 1990 yılında 5 otel vardı yatak sayısı ise 650 idi. Türkiye'de otel sayısı  20 yılda 4 kat artarken Samsun'da 2 kat artmış. Samsun Türkiye'nin ortalamasının altında. Samsun'da otel yok derken şunun altını çizmek lazım. Samsun'da yer 
sorunu var.

ÖZTÜRK: Peki son dönemde Samsun'da sayıları hızla artan butik oteller ile ilgili ne diyorsunuz?

OTELLER AİLE ŞİRKETİ GİBİ YÖNETİLİYOR
YAVUZ: Aslında sayı çok artmadı. Geçenlerde bir istatistik yaptık. Samsun'daki otel sayısı fazla değil. Çok daha fazla otel ihtiyacı var. Şu anda 10 turistik belgeli otel. Samsun Türkiye'deki ilerlemenin çok altında. İnsanlar yer sıkıntısı olduğu için küçük yerleri değerlendiriyor ve oraları otel yapıyor. Ne kadar çok büyük otel yaparsanız o kadar da çok para kazanırsınız. Bunlar arasında profesyonelce üretilen oteller de var. Turizm eğitimi almış sektörün içinden gelen insanların yapısı ile aileden gelen bu işin eğitimini almadan işletilen oteller arasında çok fark var. Samsun'daki oteller kısa süreli bir müdür barındırıyor ve aileden birisi geliyor, halbuki bu bir meslek. Hemen öğrenilen bir konu değil.

ÖZTÜRK: Butik otellerin açılması ile ilgili olarak içki ruhsatı almanın kolaylığını gösteriyorlar, sizce doğru mu ?

SAMSUN İÇKİ RUHSATI KONUSUNDA KATI
YAVUZ: Turizm Bakanlığı'nın bu konuda belli kuralları var. Bu bizim de bildiğimiz bir konu. Bu turizm belgeli restoranlar söylenebilir ama oteller için zor. Bakanlığın oteller ile ilgili belirli kriterleri var. Oda sayısından mutfağına kadar. Siz isterseniz restoranınızda içki satıyorsunuz, isterseniz satmıyorsunuz. Bakanlık kolaylık sağlıyor ve tercihi size bırakıyor. Ama restoranda böyle değil. Samsun'da her yerde restoran açabiliyorsunuz ama orada içki satmak konusunda istediğiniz yerde içki satamıyorsunuz ve Samsun'da bu kurallar çok katı. Samsun'da insanlar turistik belge almaya çalışıyorlar yada dernek açıyorlar bunun önüne geçmek için.

ÖZTÜRK: Peki Samsun'un turizm için stratejik bir planı var mı ?

YAVUZ: Özel İdare'nin böyle bir çalışması var ama ne aşamada olduğu ile ilgili bir bilgi yok. Bir rol dağılımı da yok. Birileri oturup çalışıyor ama o plan ile ilgili sonradan olması gereken çalışmalar hakkında bir şey yok. Birileri, kağıtların arasında kaybolup gidiyor... 

ÖZTÜRK: Bir turizmci olarak, Samsun denildiğinde aklınıza ilk gelen şey nedir?

ZABITANIN MÜDAHALESİ PRESTİJ KAYBETTİRDİ
YAVUZ: Samsun Türkiye'nin sosyal ve kültürel anlamda en gelişmiş kentleri arasında yer alıyor. Ama bazı münferit olaylar yaşanıyor. Mesela sahilde el ele dolaşan gençlere müdahale edilmesi ve bu olayın basında yer alması Samsun adına prestij kaybına sebep oldu. Ama bu sadece Samsun için değil Türkiye için söz konusu. Samsun'da bir tane Opera ve Bale var, 25 bin kişilik bir üniversite var, bunlar bir prestijdir ama Samsun'da tarikat yurtlarının baktığımızda da ciddi bir sayı var. Yorum yaptığımızda Samsun 19 Mayıs kenti ve bu imajı yıkmak  amaçlı çalışmalar var diye düşünmemek elde değil.

ÖZTÜRK: Sizce Samsun'un 19 Mayıs kenti olması düşüncesinin önüne geçen bir şeyler var mı ?

YAVUZ: Samsun denince insanların aklına 19 Mayıs geliyor. Bu düşüncenin önüne geçen bir düşünce yok. Bu düşünceyi de malzeme yapmak için çalışmalar var. Bu düşünceye sahip  çıkmak ve daha iyi kullanmak lazım. Samsun denince 19 Mayıs haricinde başka şeyler de akla gelsin tartışmalarına anlam veremiyorum. Çünkü Samsun'un tartışmasız en önemli özelliği  19 Mayıs kenti olmasıdır. Turizm açısında düşündüğümde 19 Mayıs kenti yanında, kültürel ve doğal değerlerde kullanılmalı.  

ÖZTÜRK: Samsun'da müze eksikliği var dediniz, bunun haricinde yine insanların ilgisini çekecek festivaller ve fuarlar da eksik gibi...

YAVUZ: Samsun'da ne kadar müze olursa, o kadar iyi olur. Bir çok Avrupa şehrine baktığımızda her alanla ilgili müze var. Sanat müzesi, spor müzesi, matematik müzesi vs... Ve her müzenin de ayrı bir ilgilisi var. 

HALK DANSLARINI BÜYÜK DÜŞÜNMEK LAZIM
Ayrıca, Samsun'daki en önemli festival Uluslararası Halk Dansları Festivali ve çok da önemli... Bence bu festivalin daha da genişletilmesi lazım. Bu festival yeterince değerlendirilmiyor ve yararlanılmıyor. Sebebi de organizasyonun Büyükşehir Belediyesi'nde kalmayıp daha büyük ölçekte düşünülmesi lazım. Her belediye ayrı ayrı zayıf festivaller yapılıyor. Festivaller daha güçlü şekilde yapılmalı ve festivale katılanların ekonomik katkıları araştırılıp geliştirilmeli.

ÖZTÜRK: Peki sektörün daha içsel, başka sıkıntıları var mı?

OTOBÜSÇÜLER UÇAK BİLETİ SATIYOR
YAVUZ: Samsun'da seyahat acentelerinin büyük bir sorunu var. 1618 sayılı yasaya göre uçak biletlerinin satışını seyahat acentelerinin yapması lazımken, otobüs firmalarının yazıhanesinde de uçak bileti satılmaya başlandı. Bu yasadışı durumun denetlenmesi lazım. O ilin mülki amirinin bu konuyla ilgilenmesi ve yasaları uygulaması lazım. Çünkü bu durum seyahat acenteleri için ciddi ekonomik kayıplara neden olmaktadır.

YABANCI DİL BİLEN KİŞİ SAYISI ÇOK AZ
Ayrıca yiyecek içecek sektöründe kalifiye eleman yok. Gıda sektöründe eğitimli elemanların olması lazım. Otellerimizde yabancı dil bilen elaman sayısı yok denilebilecek kadar az. Bu sorunlar sırasıyla çözüme kavuşturulmalı.  Samsun'un turizm enformasyon merkezi, eski yerinden taşındı. AKM'nin altında ve bulunması biraz zor. Yani Samsun'un turizm enformasyon merkezi bile yok.

Fotoğraflar: Anıl OLFAZ