Kolorektal kanseri tamamen önlemenin kesin bir yolu olmasa da, tarama testleri sayesinde anormal hücreler kansere dönüşmeden önce tespit edilebilir. Kontrol edebileceğiniz risk faktörlerini değiştirerek kolorektal kanser riskinizi azaltabilirsiniz.
Kolorektal kanser, kolon (kalın bağırsak) veya rektumda gelişen bir kanser türüdür ve dünya çapında yaygın olarak görülür. Ciddi sağlık sorunlarına ve ölüme yol açabilir. Kolorektal kanser riski yaşla birlikte artar ve vakaların çoğu 50 yaş üstü kişilerde görülür.
Kolorektal kanserin yaygın semptomları arasında ishal, kabızlık, dışkıda kan, karın ağrısı, açıklanamayan kilo kaybı, yorgunluk ve düşük demir seviyeleri yer alır. Ancak hastalığın erken evrelerinde birçok kişi semptom yaşamaz, bu nedenle düzenli taramalar erken teşhis için kritik öneme sahiptir. Kolorektal kanser riskini azaltmak için sağlıklı bir diyet uygulamak, düzenli fiziksel aktivite yapmak, tütün ürünlerinden kaçınmak ve alkol tüketimini sınırlamak gibi yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.
Risk faktörü, kişinin kansere yakalanma olasılığını artıran bir etkendir. Risk faktörleri genellikle kanser gelişimini etkileyebilir, ancak doğrudan kansere neden olmazlar. Çeşitli risk faktörlerine sahip olan bazı kişiler hiç kansere yakalanmazken, bilinen risk faktörlerine sahip olmayan kişilerde kanser gelişebilir. Risk faktörlerinizi bilmek ve bunlar hakkında doktorunuzla konuşmak, daha bilinçli yaşam tarzı ve sağlık bakımı seçimleri yapmanıza yardımcı olabilir.
Kolorektal kanser riski taşıyan bir kişinin bu kansere yakalanma şansı yaklaşık yüzde 5'tir. Kolorektal kanserlerin yaklaşık yüzde 95'i sporadik, yani genetik değişikliklerin kişi doğduktan sonra şans eseri geliştiği ve genetik olarak çocuklarına aktarılmadığı kabul edilir. Kalıtsal kolorektal kanserler daha nadirdir (yüzde 5 ila yüzde 10) ve gen mutasyonlarının bir aile içinde nesilden nesile aktarılması sonucu oluşur. Kolorektal kanser vakalarının yaklaşık yüzde 30'u ailesinde kolon veya rektum kanseri öyküsü olan ancak bilinen bir kalıtsal durumu olmayan kişilerde teşhis edilir.
Kolorektal kanser taramaları belirtiler ve semptomlar ortaya çıkmadan önce kanseri tespit edebilir ve erken teşhis sayesinde tedavi şansını artırabilir. Amerikan Kanser Derneği, ortalama risk altındaki kişiler için 45 yaşından itibaren tarama testlerini önermektedir. Bazı tarama testleri, kolon veya rektumda kanser öncesi büyümeleri (polipler) tespit edebilir ve bunları ortadan kaldırarak kanser riskini azaltır. Taramaya ne zaman başlamanız gerektiği ve hangi testlerin sizin için uygun olduğu konusunda doktorunuza danışın.
Uzun süredir sigara içen kişiler kolorektal kansere yakalanma ve bu kanserden ölme riski taşır. Sigara içmiyorsanız başlamayın ve sigara içiyorsanız bırakmayı düşünün. Sigara bırakma desteği almak için tütün bırakma rehberlerine veya yardım hatlarına başvurabilirsiniz.