Ahlaklı olmakla ilgili değerlendirme yapan İslâm âlimleri, Kurani mesajlara ve Peygamberi tavsiyelere dayanarak ahlaklı olma konusunda temel ilkeleri belirtmişlerdir.

Kendini sorgulamayan ve eleştiremeyen ahlaki olgunluğa erişememiştir. Başkasında kusur aramak ve görmek marifet değildir. Esas olan,  soruyu kendine sorup, sorgulamayı kendinle ilgili yapabilmektir.

Bu hususla ilgili değerlendirmeleri özetlersek;

"Kötü ahlaklı, parçalanmış testiye benzer. Ne yamanır, ne de eskisi gibi çamur olur."
"Her binanın bir temeli vardır. İslam’ın temeli de güzel ahlaktır."

"Kötü ahlak, öyle bir fenalıktır ki, onunla yapılan birçok iyilikler fayda vermez. Güzel ahlak, öyle bir iyiliktir ki, onunla yapılan günahlar bile affa uğrar."

"Yükselen bütün insanlar ancak güzel ahlakları sayesinde yükselmişlerdir."
"Güzel ahlak güler yüzlülük, cömertlik ve kimseyi üzmemek demektir."

"Güzel ahlak, kimseyle çekişmemek ve kimseyi çekiştirmemektir."
"Güzel ahlak, eziyet vermemek ve meşakkatlere katlanmaktır."
"Güzel ahlak, genişlikte ve darlıkta insanları razı etmeye çalışmak demektir."

"Güzel ahlak, Allah’tan razı olmak demektir. Yani hayrı ve şerri Allah’tan bilmek, nimetlere şükür, belalara sabretmektir."

"Güzel ahlakın en azı, meşakkatlere göğüs germek, yaptığı iyiliklerden karşılık beklememek, bütün insanlara karşı şefkatli olmaktır."

"Güzel ahlak, haramlardan kaçıp helali aramak, diğer insanlarla olduğu gibi aile efradıyla da iyi geçinip onların maişetlerini temin etmektir."

"Güzel ahlak, Yaratanı düşünerek, yaratılanları hoş görmek, onların eziyetlerine sabretmektir."

"Bir müslümana çatık kaşla bakmak haramdır. Güler yüzlü olmayan kimse mümin sıfatlı değildir. Herkese karşı güler yüzlü olmalıdır."

Hadis-i şerifte, "Allah’a ve ahiret gününe iman edenin, misafirine ve komşusuna ikram etmesi, ya hayır söylemesi veya susması emredilmiştir."

"Başkasının kötü ahlakından şikayet eden kimsenin kendisi ahlaki olgunluğa erişememiştir."

"Başkalarının kötülüklerinden bahsetmek,  kendimizin kötü olmaktan kurtulamadığımızın işaretidir."

"Güzel ahlak, eziyetleri sineye çekmektir."