"Merhametten Maraz Doğar" cümlesi atasözü olarak söylenir. Bu tespit doğru olsa bile, böyle bir anlayış İslâmi uygun düşmez. 

İslama göre; merhamet esas, lanet istisna bile değildir. Peygamberimiz devesine lanet okuyan bir kadının devesinden inmesini ve onu serbest bırakmasını sağlamış, "Merhamet etmeyen iman etmiş sayılmaz" buyurmuştur. 

Bir kimseye karşı olan öfke, kin ve nefret; onun sevilmesine mani olarak görünebilir ama bu durum merhamete asla engel ol(a)maz. 

Her işe besmele ile başlamak, rahmet ve merhamet ilanıdır. Bu da ilahi bir metottur. İnsanlara adalet, canlılara merhametle yaklaşmak esastır. 

Merhamet, kalp inceliği ve gönül yumuşaklığıdır. Yaratılan her canlıya karşı duyarlı olmaktır. Evlât sevgisi, ana babaya saygı, yaşlılara, yoksullara, hastalara, yetimlere, kimsesizlere yardım etme, hatta bitki ve hayvanlara karşı şefkatli olma gibi erdemlerin hepsi merhamet duygusunun bir tezahürüdür. 

Allah Teâlâ’nın Rahman isminin tecellisi olan merhamet, varlığın ilahi mayasıdır.  Maddi ve manevi hastalıkların en etkili ilacı, yürekleri işgal eden türlü sıkıntıların çaresi merhamette saklıdır.

Peygamberimizi tarif eden Yüce Kur'an; "O, müminlere karşı çok şefkatli ve merhametlidir" bilgisini sunmaktadır. 

Sünneti uygulamada  Allah'ın elçisi, güzel sözlerle insanların gönlünü almış, kimseyi incitmemiştir. Müminlerin de birbirlerine sevgi, şefkat ve merhametle muamele etmelerini tavsiye etmiştir.

Allah Rasulü; “Merhamet edene Rahman olan Allah da merhamet eder. Siz yerdeki bütün mahlûkata merhamet edin ki göktekiler de size merhamet etsin" buyurmuştur.  

Merhamet, anne babamızı yalnızlığa terk etmemek, onlara şefkat kanatlarımızı germektir. Eşimize karşı anlayışlı ve güler yüzlü olmak, gönül alıcı bir çift söz söylemektir. Çocuklarımıza karşı affedici, hoşgörülü ve adil davranmaktır.

Merhamet, bir yetimin, bir öksüzün başını şefkatle okşamaktır. Yolda kalmışa, dara düşene yardımcı olmaktır. Aç ve açıkta olan bir yoksulla lokmamızı paylaşmaktır. 

Merhamet, kâinattaki dengeyi bozmamaktır. Aç ve susuz kalan hayvanlara bir kap yiyecek, bir tas su vermektir. Nihayetinde merhamet, bütün canlılar için dünyayı güvenilir bir yer kılmaktır.

İlahi rahmetin insanlara yansıyan bölümü merhamet olarak tecelli eder. Merhamet; ilahi mayadır. İnsanlar arası ilişkilerde ve insanların canlılara karşı geliştireceği davranışlarda merhamet esastır. 

Merhamet, Allah'a kulluğun topluma yansıyan yatay şeklidir. Kulluk; merhamet, adalet ve itaat üzerine inşa edilir. Merhamet etmeyene Allah da rahmet etmez. 

Merhametten maraz değil rahmet doğar. Merhamet, mahlûk teşekkür etsin diye değil, Hâlık emrettigi için yapılır. Merhamet edene Allah da rahmet eder.