İnsanlar ve Cinler kulluk için yaratılmıştır. Kulluğun gereği de imtihan olmaktır. İmtihanın başarısı; Allaha itaat ve ibadet, insanlara hak ve adaletle hizmet, canlılara merhamet etmekle ölçülür. İlahi imtihanın sorularından iki ana başlık külfet ve nimettir. Külfete sabırla, nimete şükürle  cevap verilir. İkisi de Allah’ın nimetlerindendir.

Hayat sürprizlerle doludur. Bazen sevinmek, bazen üzülmek insan için hayırdır ve her ikisi de nimettir. Geleceği ve olacağı bilemediği için insan; ya sevinerek veya üzülerek yaşar. Her şeyi güllük gülistanlık düşünen kişi, olacak veya olamayacak bir çok hayal kurar ve her zaman sevinçli olmaya çalışır. Yarının sürprizlerini ve bu sürprizlerin acılı olabileceğini düşünen de sürekli üzüntü ve keder içende olup, gelecekle ilgili kaygı taşır. Her iki durumda da insanı rahatlatacak olan imanıdır. Dünya yaşamının imtihan olduğuna inanan Mü'min için; yarının sürprizleri hiçbir şekilde şok etkisi yapamaz. Bugün sahip olunanların bir vesile yarın elden çıkması, ya da hiç hesapta yokken çokça hayal edilenlerin birden bire ortaya çıkması muhtemel sürprizlerdir. Bunlar da, inanan insanın fıtrat ayarını bozamaz.  Bu sürprizlerin dengesini, Yaratana tecelli anlamına gelen "Dua" belirler. Bugün elde olanlar yarın yok, bugün olmayanlar da yarın bolca var olabilir. Bizim sürpriz dediğimiz bu süreç, ilahi projenin hayata yansımasıdır. Bu nedenle, ne sahip olunan için çok sevinmek, ne de yok olan için çok üzülmek doğru değildir.        Hayatın sürprizleri, aslında ilahi projenin, zamanı ve yeri geldiğinde vukuu bulmasından ibarettir. Esasen, Müslüman için hiçbir şey sürpriz değildir. Müslüman karşılaştığı her olayın Allah c.c.ın bilgisi dahilinde gerçekleştiğine inanır. Bunun için de hiçbir olayı sürpriz görmez.  Müslümanın, olayları sürpriz olarak isimlendirmesi itiraz ettiği için değil, bir anda önüne çıktığı içindir. Sürpriz olarak isimlendirilen her olay, rutin olaylar gibi ilahi programın gereği meydana gelmiştir. Mü'minler buna böyle inanır. Allah c.c. cinleri ve insanları imtihan etmek için yarattığını bildirmiştir. İnsanı da olayları da yaratan kainatın sahibi yüce Allah'tır. Hangi insanı, nasıl imtihan edeceğinin programı da Yaratana aittir. Her insanın muhatap olduğu genel imtihan kuralları olduğu gibi herkes için ayrı ayrı programlanmış imtihan yöntemleri vardır. Hiçbir kul, imtihana itiraz etme gücüne de, yetkisine de sahip değildir. Kul; imtihanı kabullendiği ölçüde rahat eder ve imtihan sonucunda kazançlı çıkar. Her olayın imtihan olduğunu bilen ve buna inanan insan; kamil mümindir. Bu sıfata sahip olan Mü'min, her zaman huzurlu yaşar ve mutlu olur. İşte imtihan da budur. Hayat sürprizlerle doludur ama aslında hiç bir şey sürpriz değildir. İmanın gücüne göre süreç ve sonuç hakkında değerlendirme yapılır.  Kâmil Mü'min için hiçbir şey sürpriz değil, ilahi programın uygulanmasıdır. İmanı zayıf müslüman için ise, beklenmedik her olay sürprizdir. İmtihanı kazanmak; sürprizler karşısında metanetli olup, Allah'ın takdiridir diyebilmekle olur ancak.  İmtihan olduğunu bilen insan için, bu durum huzur ve mutluluk vesilesidir. Zira yaptığı her iş  ve işlemle Rabbının rızasına eriştiğini düşünür ve bilir. Bu da kulluk şuurunun canlı olmasını sağlar.