Bir ramazanı daha geride bıraktık. Klişe ifade haline gelen,  "Hiç anlamadan bitti ve gitti" cümlesini herkes gibi biz de kullanıyoruz. Günlerin sıcak ve uzun oluşu oruç tutanlar arasında hiç bir ekstra sorun oluşturamadı. Teravih namazı,imsak ve iftar her ramazan olduğu gibi en çok karşılık gören ramazan ibadetleri arasında yer aldı. Kadir gecesi de ihya edildi, bazıları nafile ibadetler yaparak bu geceye sevap kazanma vesilesi olarak değerlendirdi, bazıları da bu geceyi gelecek için karar gecesine dönüştürdü. Ama herkes bir şekilde ramazan ayından gücü,samimiyeti ve gayreti ölçüsünde bir pay aldı. 

Onbir ayın sultanı ünvanını alan ramazan yerini yeni bir döneme devrediyor şimdi. Aslında ramazanın etkin olduğu ve sultanlık payesini almasına sebep olan zaman şimdi başlıyor. Ramazan müslümanları eğitti. Bayram namazıyla ramazan eğitim sertifika dağılımı yapılmış olacak. "Ramazan Bayram sabahını erişip cenneti hak edemeyenlere yazıklar olsun" buyuran Peygamberimiz ramazanın Müslümanı nasıl eğittiğini bildirmiştir. Ramazan eğitim programını başarıyla tamamlayan müslümün için ramazan sonrası onbir ay ramazan kıvamında geçecektir. Buna; "Ramazan Müslümanı" tarifiyle bir tanım  da yapılmıştır. Sultan ünvanına sahip olan ramazan ayının etkisi geride olan onbir ay üzerinde görülecektir. 

Şevval ayı ile yeni bir dönem başlayacaktır. Ramazanın devamı olan bu dönemde altı gün oruç tutulmasının tavsiye edilmesiyle geçiş döneminin formatı da Peygamberimiz tarafından belirtilmiştir. Bu dönemle, ramazanın kazanımlarını hayata yansıtma, davranışa dönüştürme başlamıştır. Ramazan ayının sona ermesi fiziki bir boşluk, manevi bir irtifa eksikliği oluşturacaktır. Bu nedenle ramazan formatı ve manevi geterisi; özlenen, istenen ve beklenen bir zaman dilimi olmaktadır. Ramazanın gidişine sevinenle gelişine sevinen arasındaki fark, namazının da kişiler üzerinde oluşturduğu farklı anlamaktadır. Ramazan; özlenen ve istenen bir ay, gelişine sevinmek gidişine üzülmek ramazanın tarifiyle örtüşen bir duygudur.  

Ramazan sonunda "BAYRAM" olması, ramazanın "Tac"ıdır. Ödül törenidir. Diploma sunumu, setrifika dağıtımıdır.  Ramazan Balramı, bu setrifikayı almaya hak kazananların bayramıdır. Bayram, "Bu belgeyi alanlar ramazanı değerlendirenlerdir, bunlar bundan sonra ramazan formatında yaşayacak olanlardır" anlamına gelecektir. Cennetlik kul tarifi de bunun özetidir. Fitre, fidye, zekât ve sadakalarla toplumun kaynaştığı, oruç ibadetiyle açlığın hissedilip bedenin temizlendiği, nafile ibadetlerle gönüllerin yenilendiği yoğun bir ibadet döneminden sonra bayram; huzurun ve mutluluğun da adresidir. Bayram; kucaklaşmanın, helâlleşmenin, barışmanın, koklaşmanın ve geçmişteki olumsuzluklara sünger çekmenin zamanıdır. İhmâl edilmiş toplumsal ilişkilerle, ara verilmiş ahiret dostlarının hatırlanması ve eksikliklerin telâfi edilme zamanıdır bayram. 

Bayram geceleri, kutsal geceler arasında sayılmış, bu gecelerde yapılan duaların kabul olacağı hatırlatılmıştır. Ramazan kazanımlarının karara dönüşeceği zaman dilimidir bayram geceleri. Ramazanda onarılan, Kadir gecesinde yenilenen gönüllerin cilalanacağı gecedir bayram gecesi. Ramazanla vedalaşmanın bu veda esnasında ramazana karşı vefanın da ilân edileceği "ahidleşme" gecesidir bayram gecesi. Bu anlayış ve duygularla ihya edilecek bayram gecesinin yansımaları geleceğe de rehber olacaktır.