Asrın felaketi okarak adlandırdığımız depremde şu ana kadar resmi rakamlara göre 44 bini geçti kanaatimce elli bine ulaşır. Bundan 94 yıl önce ofta yaşanan sel felaketinde resmi rakamlara göre 146 kişi öldüğü söylensede aşağıdaki mektup sayının kırk binleri bulduğunu belirtmekte. Sizleri o mektupla baş başa bırakıyorum;
Bu mektup vesika niteliğinde olup bir olayı anlatmaktadır. Büyüklerimizin birebir anlattığı olay abartı değil gerçektir. Mektup dili edebi bir üslup taşımaktadır. 1929 yılında meydana gelen bu olay; bugün Hatay’ın Kırıkhan ilçesine ve Trabzon’un Maçka ilçesine yerleştirilen Çaykaralıların göç sebebidir.
"Huzuru fazılhanelerine
Muhterem efendiler, selamı mahsus afiyetinizi müteakip bir buçuk seneyi mütecaviz tahriren muhaberatımız miyanemizde munkatı akraba ve yakınlığı büyüklerimiz geçtikten sonra unuttuk.
Merhum efendiler sılayı rahmi terk etmeyup beher sene gelurler idi ve sizler terkettunuz. Pederlerinizin makam ve derecesini ihraz ettunuz.
Halen birbirumuzi tanımıyoruz. Bu dünyanın hiç hukmi yoktur.
Allah (cc) bir hafta zarfında of kazasını mahvu perişan etti. Of'un kesreti nüfusu, ilmi irfanı, serveti semanı karadenizde bir daha yok idi. Cenabı Allah 24 saatte mahvu perişan etti.
6 temmuz'da bir gün bir gece semadan yağan yağmur ve yerlerin dağ ve başlarından huruç eden sulari Nuh aleyhiselamın zamanı gibi oldi.
Of'un en büyük ve zengin karyesi Zisino karyesi 45 hane, Zeno 500 hane,Zeleka, Holaysa, Kadahor nahiyesi 700 haneye yakın, Hopşara ve Şur 800 hane, Holo köyleri 25 muhtarlıktır.
Bunların arazileri yüzde 80'ni gitti.
Kalan 20'den da bir şey anlaşılmaz.
Hane, Değirmen, Dükkan, 2000’den mütecaviz nüfus 5 altı yüz kadar boğazda hiç bir pazar kalmadı. Bilduğunuz Kadahor ve Hadi belirsuzdur. Köprü, cami,dükkan kamilen gitmiştur. Elhasıl; su celal efendinin hanesi altına kadar çıktı.
Merhumamcalarımızın asarı olan taş köprüyüde aldı. Merkezden Hadiya kadar pazar mevkii kalmamıştur.
Pacan ile Mimilosta çok zayiat yoktur. Lehul hamd akrabamızdan nüfus zayiatı yoktur.
Yaylalarda bulundiler. Of kazasi 80 bin nüfusdur. Tahminen 50 bini hicrete muheyyadır. Zeno karyesicamii şerifi onbir kubbeli İstanbulda emsali yok idi. Dereden camiye kadar 4 saat, üstünden aşağı 2 saat. Köyün başında yoroz dağı var idi.
Yarilup cami ve köyü önüne katup dereye indurdi. Karyelerde komşudan komşuya gitmeye mümkün yoktur.
Irmaklar 2 minare derinluğinde 20 dakika mesafede ehali biribirinden haberdar değil. El anda olamadi. Bugün pacan muhtari sürmene tariki ile Of'a geldi.
İşte Paçan ve Mimilostan bir parça izahat aldum.
Ekseri konak ve haneler taş üzere altından su kaynayup haneyi uçurdi. Bazisi da aşağı geçti. 11 kubbeli cami de 50 kişi yatsı namazını kılayurdi. Bir takımlari da camide (köy odasinda) kumar oynayurdi. Öylece sel onlari götürdi.
Felaket gündüz saat 3'de başladi. Dağlara siyah bir bulut kaplayup yaruluyurdi sedasini merkezden işidurduk. Saat 7 sularinda şiddetli bir harekati arz da oldi. 8 gün 8 gece dağlar mutemadiyen yarildi ve seller akar idi. İki gün güneş etti. Mimilos. Anaso karyeleri (Köyleri) güneşde batti sel oldiler.
Abdest alinamaycak bir irmak 150 seneluk gürgen ağacını goturdi. Şinek başi mezra ve çayirlar kamilen sel oldi.
Bu karyelerde hiç şenlik yok. Masiyet ve isyan bu köylerde idi. Cenabi Hakkın büyük bir kudreti ilahiye-i azimesini gösterdi. Kondu karşusunda (vecono adında) bir karye vardır.
Gece oradan bir sel alup dereye bir bucuk saat bayır mevkiinden haneyi aldı koptu deruninde (içinde) iki kadın çocukları kucaklarında o azim dereden karşuya haneyi attı.
Deruninden iki kadın ve çocuklar çıkup hopşara köyüne iltica
ettiler.
El yevm berhayattırlar. İki kadın da çocuklar kucaklarında bir beşikde mağruken (boğularak) Rize açıklarıda deryada bulundiler. Ve bir da çabulaci usatsini zisino karyesinde evinden sel geturdi, bir saat kadar geturup bir bayırda durdi, Boğaza kadar çamura gömulmiş üç gün üç gece feryat edup açlıktan bunaldi, bir sabah namazı onbeş yaşlarında bir delikanlı yanına vardı.
Bir parça arpa ekmeği tuzsuz ve üzerine bir parça yağ peynir verup yedi, akli başina geldi. Delikanlı gaip oldu. El yevm o adam berhayattır. Zisino ahalisi leylen köyün ortasina toplandiler, ellerinde fenerler dört taraflaindan seller hucum etti, 70 - 80 kişi var idiler çıkamadiler.
Büyük bir sel geldi bunlari önünekatti. AllahAallah sedalari asumane çıktı.
Karşuki köyden görürledi fenerler sönüp kelime-i şehadet kesildi cümlesi mağruken vefat eyledi.
Bazi kimselerida bir saatlik yola kadar sel geturup kapattı, iki gün sonra çıkarildiler hali felaketten haberdar olamadiler.
Velhasıl yüzde 20 deduğumuz müslümanlar kurtardiler.
Düz tarlalari, metin binalari olan 80 'i helak oldiler. Hz. Allah Nuh aleyhisselam kavmi gibi de bu kavmi eyledi.
Dere hala çamur akayur çeviz kadar taş atsan batmaz o kadar sıkı çamur akayur. Bayburt hududundan of dağlari umumen yarildiler, yarilup sele giden dağlarun sedasi asumane çıkardi.
Geri kalan ahaliler da 40 güne varmaz. O derece korktuk!
Hz. Allah suphanehu hazretleri kudreti azametini bize gösterdi, Dere, tuğyan güni iki minare derinlukde deryaya karişmakta kırk elli adım mesafede kaldı.
Denize karişmadi ve deniz bulanmadi, Of'un önüne vapur demirleduği mesafeye kadar doldurup düzeltti, papuçle gezilir.
Bir mahtir (aydır) aheste yağıyor dört gündür güneş gördük. Karyelerde kabristan bile kalmayup sele gitti.
Of boğazının şose yol ile beraber doldurup dümdüz toprak oldi.
Velhasıl iki mah (ay) of'a dörtbinbeşyüz liralık rakı geldi ikibinbeşyüz liralığı Kadahora çıktı , bu mahlarda sarf edidi, müskirat (tekel) memuri ile bendeniz konuştum.
Kadahorda hangi dükkanda idiyseler dere orayı bastuği vakitta su saçaklarina kadar çıktı deruninde ateş zuhur edup ihrak (yandığını) olduğunu yüzlerce insan müşahede eyledi.
Bu da cenabi Hakkın bir kudreti azimesidir.
Bu gibi felaketlere tücar olanlar balduzini aldı ve üvey validesini alanların, çıplak dans oynayanların başına gelmiştir.
Küfrani nimet eylediler, bu ahaliler zengin idiler. Of birbucuk milyon lira senede fındık,fasulye, mısırdan alurdi. Her hafta vaburla İstanbul'a, Samsun'a bin liralık yağ gönderurdi ve beher hafta için mevsimde beşyüz çuval fasulye. Bu aylarda elli çuvala kadarfasulye İstanbul için vabura verildi. Bal mumu, yumurta ve sütte, başta Sürmene kazasını Rize vilayetini mısır, fasulye idare ettururdi.
Şimdi sadakaya muhtaç kaldık bir kilo ekmeği 48 kişi taksim etti. Esnayi felakette cenabı Hakka şükür olsun akraba ve teallukatça
bir kederumuz yoktur.
Cenabu Hak bu gibi afetlerden cumlemuzi muhafaza buyursun amin. Cumlenuze dua ve selam ederum baki hudaya emanet olun. Muhabertımızı devam etturelum. Ofun felaketi dil ve kalem ile vasfi gayri mumkindur.
Cenabı Hak kullari yarttuği ve peygamberlerden nuh aleyhisselamın kavmile bizi nuh kavmi gibi etti.
EsteizüBillah (ve berezuLillahilvahidil Kehhar nazmi celili suphaniyesi aldı. İslamiyete devam edun. Ve bu mektubi da müslümanlara göster.
Münafıklara gösterma. Of ulema ve meşayih yeri idi, Bu felaketleri hep haber verdiler.
Münafıklar inanmadı, Olur ki Hazreti Allah diğer kaza vilayetleri bizden kötü eder.
Göreyim sizi islamiyetunuze halel geturman. Vehbi hafız ve celal efendinun dereleri kamilen gitti.
Ve bendenizunda dereleri gitti. Ahzuatınız (alışverişiniz) nasıldır? Hala Trabzon ilemi iş yapuyirsunuz.
Yoksa İstanbul'lemi? Felaket dolayısıyle çoluk çocuk bu sene kasabada yazlıyoruz. Bu yazduğumi Of'un ahalisi yüzde 80'i isyan etmiş idi.
Mütebakisi islamiyette berdevam idi. Böyle olduk. Siz sizi düşünün. Arpalı karyesi var idi.
Köyün ortasından bir küçük ırmak akar idi . Matur daği yarilduğu vakitta bir şimşek çaktı. Sedası asumaneçıktı.
Ahalileri firaren dağa çıkmışler idi. Yüzlerce insan müşahede ettiler. Bir ejderha,başı köpek başından büyük, kulakları merkep kulağından büyük sağına solina bakarak bir bir ardı sıra iki tane geçtuği görüldi.
Ve derede pek çok büyük yılan aktı. Dağların hareketi elan kesilmedi yine tehlike var. Baki selam ve hatmi kelam ederim."